21 Haziran ve 21 Aralık tarihlerinde gece ve gündüz süreleri büyük fark gösteriyor. Peki en uzun gece ne kadar uzun, Türkiye’de en uzun gün kaç dakika daha uzun?
Her yıl 21 Aralık tarihinde Kuzey Yarımküre’de kış gündönümü yaşanır. Bu tarih, gecelerin en uzun, gündüzlerin ise en kısa olduğu gündür. Türkiye’de en uzun gece Ardahan, Erzurum, Kars gibi doğu illerinde 15 saate kadar çıkabilirken, Akdeniz ve Ege bölgelerinde bu süre yaklaşık 14 saat civarındadır. En kısa gündüz ise ortalama 9 saat civarında sürer.
GÜNEŞ ZİRVEDE: 21 HAZİRAN’DA EN UZUN GÜNDÜZ
21 Haziran’da ise yaz gündönümü gerçekleşir. Bu tarih Kuzey Yarımküre için yılın en uzun gündüzüne ve en kısa gecesine işaret eder. Türkiye’de en uzun gündüz Sinop gibi kuzeye yakın illerde yaşanır ve yaklaşık 15 saat 15 dakika sürebilir. Buna karşılık, güney illerde gündüz süresi biraz daha kısa olsa da yaklaşık 14 saat 30 dakikayı bulur.
EN UZUN GÜN NE KADAR DAHA UZUN?
Türkiye genelinde 21 Haziran’daki gündüz süresi, 21 Aralık’takine göre ortalama 5 saat daha uzundur. Örneğin Ankara'da 21 Haziran’da gündüz yaklaşık 15 saat, gece 9 saat sürerken; 21 Aralık’ta gündüz sadece 9 saat, gece ise 15 saat olur. Bu da gündüz ve gece arasındaki farkın yaklaşık 360 dakikaya (6 saat) kadar çıkabildiğini gösterir.
EKSEN FARKINDAN KAYNAKLANIYOR
Bu fark, Dünya’nın Güneş etrafında eğik bir eksenle dönmesinden kaynaklanır. Eğiklik nedeniyle Güneş ışınlarının geliş açısı değişir. Yazın kuzey yarımküre daha çok ışık alırken, kışın daha az alır. Bu durum, gündüz-gece sürelerini belirgin biçimde etkiler.
GÖKYÜZÜ TAKVİMİNDE DOĞANIN RİTMİ
En uzun gün ve en uzun gece sadece sayısal bir fark değil, aynı zamanda doğanın ritmini, mevsimlerin döngüsünü ve insan yaşamındaki zaman algısını etkileyen önemli bir olaydır. Gecenin en uzun olduğu kış günleri içe dönmeye, gündüzün en uzun olduğu yaz günleri ise dışa açılmaya işaret eder. Bu astronomik döngü, binlerce yıldır insanlığın takvimini belirleyen kadim bir ritimdir.