Petralona Kafatası, 1960 yılında Selanik yakınlarındaki Petralona Mağarası’nda bulundu. Mağaranın iç karanlığında kafatası, alçıtaşı birikimiyle duvara yapışmıştı; alnından çıkan stalagmit, adeta bir tekboynuz gibi uzanıyordu. Alt çenenin eksik olmasına rağmen bu yöntem kafatasını binlerce yıl boyunca korudu ve paleontologlara neredeyse eksiksiz bir örnek sundu.
Ancak kafatasının hangi türden olduğu uzun süre tartışma konusu oldu. Daha önceki tarihlendirme denemeleri kafatasını 170 bin ila 700 bin yıl arasında konumlandırıyordu. Yapısal analizler ise kafatasını kimi zaman Homo sapiens, kimi zaman Homo neanderthalensis veya Homo heidelbergensis olarak sınıflandırıyordu.
URAN-THORİUM YÖNTEMİYLE TARİHLENDİRME
Fransız İnsan Paleontolojisi Enstitüsü’nden geokronolog Christophe Falguères ve ekibi, mağaradaki mineraller üzerinden kafatasının yaşını yeniden belirledi. Ekip, uran-thorium tarihlendirme tekniği ile kafatasının üzerindeki doğrudan alçıtaşı tabakasını ve mağara duvarından alınan üç ayrı örneği inceledi.
Bu yöntem, mağaralardaki suyun taşıdığı minerallerin zaman içinde birikmesiyle oluşan stalagmit ve stalaktitlerdeki uranyumun toryuma dönüşüm oranını ölçerek kesin yaş tayini yapılmasını sağlıyor. Analizler, kafatasının en az 277 bin yıl, en fazla 539 bin yıl öncesine tarihlendirilebileceğini ortaya koydu.
HANGİ TÜRDEN OLABİLİR?
Kafatasının anatomisi, Homo sapiens ve Neandertallerden belirgin şekilde farklı. Bu durum, Petralona örneğinin Homo heidelbergensis türüne ait olabileceği olasılığını güçlendiriyor. Kafatası, yaklaşık 300 bin yıl öncesine tarihlenen ve Homo heidelbergensis olarak sınıflandırılan Zambia’daki Kabwe kafatası ile de benzerlik gösteriyor.
Araştırmacılar, bu yeni verilerin Avrupa’nın Orta Pleistosen döneminde Neandertal atalarıyla birlikte yaşamış farklı hominid popülasyonların varlığını desteklediğini belirtiyor.