Zamanı ölçmek insanlık için her zaman kritik bir konu oldu. Şimdi ise bu alanda devrim niteliğinde bir gelişme yaşandı. ABD'deki Ulusal Standartlar ve Teknoloji Enstitüsü (NIST) öncülüğünde geliştirilen yeni nesil atom saati, önceki en doğru saatten %41 daha hassas çalışarak dünya rekoru kırdı.
Bu saat, mutlak sıfıra yakın sıcaklıklarda hapsedilen alüminyum iyonunun titrek hareketlerini ölçerek zamanı tanımlıyor. Ölçüm hassasiyeti tam 19 ondalık basamağa kadar ulaşıyor.
ATOMİK HASSASİYET: SADECE BİR SANİYEYİ ÖLÇMEK 36 SAATE İNDİ
Yeni atom saatinin temelini, lazer ışınlarıyla kontrol edilen bir alüminyum ve magnezyum iyon çifti oluşturuyor. Bu “iyon dostluğu”, saatin hem kontrolünü kolaylaştırıyor hem de hassasiyetini artırıyor.
Daha önce bu kadar net bir zaman ölçümü için üç haftaya ihtiyaç duyulurken, bu yeni sistem sayesinde aynı veriler sadece bir buçuk günde toplanabiliyor. Saatin içinde kullanılan elmas kaplamalar ve altın elektrotlar, çevresel etkileri azaltarak kararlılığı 2,6 kat artırıyor.
ZAMANIN ÖTESİNDE KULLANIM ALANLARI
Atom saatleri günlük hayatta kolumuzdaki saat gibi zamanı göstermekten çok daha fazlasını yapıyor. Bu saatler evrensel zaman standardı oluşturmak, diğer saatleri kalibre etmek, Einstein’ın görelilik kuramını test etmek, hatta karanlık madde gibi evrenin gizemli yapılarını araştırmak için kullanılıyor.
NIST fizikçisi Willa Arthur-Dworschack, “Bu platformla artık daha fazla iyon içeren yeni saat mimarileri ya da kuantum dolanıklık gibi teknolojilerle ölçüm kapasitemizi daha da geliştirmeye hazırız” diyor.
SADECE ZAMAN DEĞİL, EVRENİN KENDİSİ ÖLÇÜLÜYOR
NIST elektrik mühendisi Daniel Rodriguez Castillo ise, “Saatin her bir parçası genel doğruluğu etkiliyor. Bu karmaşık bir denge oyunu” diyerek projenin hassasiyetine vurgu yapıyor.
Atom saatleriyle yapılan bu ölçümler, yalnızca zamanın değil, evrenin işleyişinin anlaşılması açısından da büyük önem taşıyor. Bilim insanları, bu gelişmelerin henüz başlangıç olduğunu ve zaman ölçümündeki doğruluğun daha da ileri taşınabileceğini belirtiyor.