Biz insana anne babasıyla ilgili öğütler verdik. Annesi, güçten kuvvetten düşerek onu karnında taşımıştır; çocuğun sütten kesilmesi iki yıl içinde olur. Bunun için (ey insan), hem bana hem anne babana minnet duymalısın; sonunda dönüş yalnız banadır.
Eğer anne baban, hakkında bilgin olmayan bir şey konusunda bana ortak koşman için seni zorlarlarsa bu durumda onlara uyma ama yine de onlara dünyada iyi davran; yüzünü ve özünü bana çevirenlerin yolunu izle. Sonunda dönüşünüz yalnız banadır. O zaman yapıp ettiklerinizin sonucunu size bildireceğim.
(Lokman 31/14-15)
Lokman, öğütlerine şöyle devam etti: “Yavrum! Şüphesiz yapılan iş bir hardal tanesi ağırlığında olsa ve bir kayanın içinde yahut göklerde ya da yerin içinde bile olsa, Allah onu çıkarır, getirir. Çünkü Allah, en gizli şeyleri bilendir, (her şeyden) hakkıyla haberdar olandır.”
“Yavrum! Namazı dosdoğru kıl. İyiliği emret. Kötülükten alıkoy. Başına gelen musibetlere karşı sabırlı ol. İşte bunlar, kararlılık gerektiren işlerdendir”
“Küçümseyerek surat asıp insanlardan yüz çevirme ve yeryüzünde böbürlenerek yürüme! Çünkü
Allah, kendini beğenmiş övünüp duran kimseleri asla sevmez.”
. “Yürüyüşünde tabii ol. Sesini alçalt. Çünkü seslerin en çirkini, şüphesiz eşeklerin sesidir!”
(Lokman 31/16-19)
Allah’a ortak koşma
Bir babanın evladına öncelikle yapması gereken öğütler Hz. Lokman'ın dilinden ayetlerde şöyle sıralanıyor:
Allah’a ortak koşma.
Anne babana güzel davran.
Allah, en gizli şeyleri de bilir.
Namazı dosdoğru kıl.
İyiliği emret. Kötülükten alıkoy.
Musibetlere karşı sabırlı ol.
İnsanlardan yüz çevirme.
Ölçülü ve dengeli ol.
Sesini yükseltme.
Hikmetin başı Allah korkusu
Lokman’ın oğluna 16-19 numaralı ayetlerde yönelttiği bu öğütler, Allah’ın ona verdiği hikmetin meyveleridir. Kuşkusuz insanın yaptığı her şey -ne kadar saklanırsa saklansın- Allah’ın mutlaka onu bildiği, dolayısıyla onun hesabını soracağı inancı ve bilinci ile bundan doğan sorumluluk duygusu, kaygı ve ahlak hayatın temelidir.
Nitekim meşhur bir özdeyişte
“Hikmetin başı Allah korkusudur” denilmiştir.
Büyük şairimiz Mehmet Akif’in,
“Ne irfandır veren ahlaka yükseklik ne vicdandır
Fazilet hissi insanlarda Allah korkusundandır”
şeklindeki beyti de bu gerçeğin güzel bir ifadesidir.
İnsanın iyi ve itaatkâr bir kul olduğunu gösteren üç örnek davranışın sıralandığı 17. ayetteki “namaz” Allah’a kulluk ödevini, “iyi olanı emredip kötü olana karşı koymak” toplumsal davranışlar karşısındaki kulluğun gerektirdiği yapıcı tutumu, “sabır” ise maddi ve sosyal çevreden gelen sıkıntıları, belaları birer imtihan bilip metanetle karşılama olgunluğunu yansıtır. Ayetteki “İşte bunlar, kararlılık gerektiren işlerdendir” ifadesi, bu müspet davranışların, kulluktaki kemali gösteren birer örnek olduğunu, hayatın şartları içinde yerine getirilmesi gereken böyle daha başka yüksek davranışlar da bulunduğunu gösterir.
18-19. ayetlerde ise kaçınılması gereken olumsuz davranışlardan örnekler verilmektedir. Bu örneklerin, özellikle kendini beğenmişlerin, başka insanları aşağılayıcı tutumlarından seçilmiş olması ve bunların Allah sevgisinden mahrum kalacakları uyarısında bulunulması, Kur’an’ın insan onuruna verdiği değeri yansıtması bakımından özellikle dikkati çekicidir. (Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 4 Sayfa: 338)
Yeryüzünde böbürlenerek yürüme.
İman bakımından en mükemmel insan kimdir?
Peygamberimiz (sav) güzel ahlaklı olmayı tavsiye ve teşvik etmiştir:
“Müminlerin imanca en kâmil olanı, ahlakı en güzel olanıdır”
“İçinizden en çok sevdiklerim ve kıyamet gününde bana en yakın olanlarınız, ahlakı en güzel olanlarınızdır”
Ebu Hüreyre’nin rivayet ettiğine göre, Resûlullah (sav) şöyle buyurmuştur:
“Ben, sadece güzel ahlakı tamamlamak için gönderildim.” (İbn Hanbel)
Ali b. Ebu Talib’den rivayet edildiğine göre Resûlullah (sav) namaza kalktığında şöyle dua ederdi:
“Allah’ım! Beni güzel ahlaka eriştir. Senden başka güzel ahlaka eriştirecek yoktur. Kötü ahlakı benden uzaklaştır. Senden başka kötü ahlakı benden uzaklaştıracak yoktur!..” (Müslim Müsâfirîn, 201)
Yine Ebu Hüreyre’den rivayet edildiğine göre, Resûlullah (sav) şöyle buyurmuştur:
“Müminlerin iman bakımından en mükemmeli, ahlak bakımından en güzel olanıdır.” (Ebu Davud)
Ebu Zerr’in rivayet ettiğine göre, Resûlullah (sav) ona şöyle buyurmuştur:
“Nerede olursan ol, Allah’a karşı sorumluluğunun bilincinde ol! Kötülüğün peşinden iyi bir şey yap ki onu yok etsin. İnsanlara da güzel ahlaka uygun biçimde davran!” (Tirmizî)
Resûlullah (sav) bir babanın yapacağı en güzel şeyi de şöyle belirtmiştir:
“Hiçbir baba, evlâdına güzel terbiyeden daha üstün bir hediye vermemiştir.” (Tirmizî)
Bir Konu, Bir Ayet, Bir Hadis
Allah’tan korkun
“Ey iman edenler! Allah’tan korkun ve herkes, yarına ne hazırladığına baksın. Allah’tan korkun çünkü Allah, yaptıklarınızdan haberdardır.” (Haşr, 59/18)
Üç şey dışında amel kesilir
“İnsan ölünce üç şey dışında ameli kesilir: Sadaka-i cariye (faydası kesintisiz sürüp giden sadaka), kendisinden faydalanılan ilim ve kendisine dua eden hayırlı evlat.” (Müslim)
HELAL-HARAMLAR
Allah’ın haram kıldıkları
Size şunlar haram kılındı: Kendiliğinden ölen murdar hayvan, kan, domuz eti, Allah’tan başkasının adına kesilen hayvanlar, henüz canı çıkmadan yetişip şartına uygun tarzda kestikleriniz dışında boğularak, bir şey vurularak, yukarıdan yuvarlanarak, boynuzlanarak yahut yırtıcı bir hayvan tarafından parçalanarak ölen hayvanlar, putlara ait sunaklarda kesilen hayvanlar ve zar atarak, kumar oynayarak elde edilen etler, yiyecekler. Bunları yemek, Allah’ın yolundan çıkmaktır. Bugün artık kâfirler dininizi söndürmekten ve sizi dinden döndürmekten ümitlerini kesmiş durumdadırlar. O hâlde onlardan korkmayın, benden korkun. Bugün sizin dininizi kemâle erdirdim, üzerinizdeki nimetimi tamamladım ve sizin için din olarak İslam’ı seçtim. Ancak kim açlıktan bunalıp çaresiz kalırsa günaha meyletmeksizin haram olan bu etlerden yiyebilir. Çünkü Allah çok bağışlayıcıdır, engin merhamet sahibidir. (Maide 5/3)
Seni şüphelendiren şeyleri bırak
Ebu’l-Havrâ es-Sadî radıyallahu anh anlatıyor:
Hasan b. Ali’ye radıyallahu anh, “Resûlullah’tan ne ezberledin?” diye sordum. Dedi ki “Ondan şunu ezberledim: ‘Seni şüphelendiren şeyleri bırak, şüphelendirmeyenlere bak!’” (Nesâî)
ORUÇ FETVALARI
Unutarak yersem orucum bozulur mu?
Unutarak yemek içmek orucu bozmaz. Hz. Peygamber (sav), “Bir kimse oruçlu olduğunu unutarak yer, içerse orucunu tamamlasın, bozmasın. Çünkü onu, Allah yedirmiş, içirmiştir.” (Buhari) buyurmuştur.
Unutarak yiyip içen kimse, oruçlu olduğunu hatırlarsa hemen ağzındakileri çıkarıp ağzını yıkamalı ve orucuna devam etmelidir. Oruçlu olduğu hatırlandıktan sonra mideye bir şey inerse oruç bozulur.
(Din İşleri Yüksek Kurulu)
HADİSLERLE İSLAM
Münafıklıktan sana sığınırım
Ebu Hüreyre’nin rivayet ettiğine göre, Resûlullah (sav) şöyle dua ederdi:
“Allah'ım! Bozgunculuktan, münafıklıktan ve kötü ahlaktan sana sığınırım.” (Ebu Davud)
Altından değerli
Dikkat edin
-Sıkıntıya sabredin.
-Aza kanaat edin.
-Hatanızı kabul edin.
-Nefsinizle inat edin.
-Ama Allah’tan başka kimseye kulluk etmeyin.
-Allah’ı sevin, Resulünü sevin, birbirinizi sevin.
Çünkü sevmek insanı birbirine yaklaştırır.
Birlikten kuvvet doğar. O kuvvetten muvaffakiyet vuku bulur.
Hadislerde Hayat düsturları
Ey Allah'ın kulları kardeş olun
Zandan sakının çünkü zan yalanın ta kendisidir.
Birbirinizin konuştuğuna kulak kabartmayın.
Birbirinizin özel hâllerini araştırmayın.
Birbirinize üstünlük yarışına girmeyin.
Birbirinize haset etmeyin.
Birbirinize kin beslemeyin.
Birbirinize sırt çevirmeyin.
Ey Allah’ın kulları kardeş olun.
Efendimiz (sav) Müslim
İNCİ TANELERİ
Yol ve dost
Yola çıktıklarını yolda bulduklarına değişirsen hem yolunu kaybedersin hem de dostunu.
YILANIN İKİNCİ HEDEFİ
Bana dokunmayan yılan bin yıl yaşasın diyerek yaşattığınız yılanların bir sonraki hedefi siz olursunuz.
Sultan Fatih
İBRETLİK KISSALAR
MİHENK TAŞI
Han ve Yolcu
Günlerden bir gün, zamanın ünlü bir bilgesi hükümdarın sarayına geldi.
Muhafızların hiçbirisi saygıları nedeniyle onu durdurmaya çalışmadı. Bilge, sonunda hükümdarın tahtında oturduğu odaya girdi. Ziyaretçisini hemen tanıyan kral saygıyla ayağa kalkıp sordu:
- “Ne istiyorsun? Sana nasıl yardım edebilirim?”
- “Bu handa uyuyacak bir yer istiyorum” cevabını verdi bilge.
- “Ama burası han değil ki” dedi kral hafif kızgınlıkla, “Benim sarayım.”
- “Sorabilir miyim: Senden önce bu sarayda kim yaşıyordu?”
- “Babam. O öldü ama.”
- “Ondan önce kim yaşıyordu?”
- “Büyükbabam. O da öldü.”
- “O zaman burası insanların kısa bir süreliğine gelip kaldığı, sonra da terk edip gittiği bir yer demek ki. Neden ona han demeyeyim?”
YAKARIŞ-DUA
Yağmur gibi akıl yağdır
Allah'ım üzerimize yağdırdığın yağmur gibi akıl yağdır, irfan yağdır, edep yağdır, ahlak yağdır; merhamet, dürüstlük ve insanlık yağdır.
Allah'ım senden gelecek ikramlara muhtacız.
Sen bağışla bizleri...
Allah’ın kulları kardeş olun
Hz. Peygamber (sav) Müslümanları şu konularda uyarıyor:
“Ey Müslümanlar! Başkalarının gizli hâllerini araştırmayın. Haksız yere rekabet etmeyin, birbirinize haset etmeyin, birbirinize kin tutmayan, birbirinize sırt çevirmeyin.
Ey Allah’ın kulları!
Allah’ın emrettiği şekilde kardeş olun. Müslüman Müslüman’ın kardeşidir. Ona zulmetmez, onu mahrum bırakmaz, onu aşağılamaz. Kişiye şer olarak Müslüman kardeşini aşağılaması yeterlidir.
Müslüman’ın her şeyi; malı, kanı ve ırzı diğer Müslüman’a haramdır. (Veya her Müslüman’ın malı, kanı ve ırzı diğer Müslüman’a haramdır.) Allah sizin suretlerinize ve kalıplarınıza bakmaz fakat kalplerinize ve amellerinize bakar. Takva şuradadır; Hz. Peygamber (sav) eliyle göğsünü işaret etti (bazı rivayetlerde üç kere). Sakın ha! Birbirinizin satışı üzerine satış yapmayın. Ey Allah’ın kulları kardeş olun.”
KULAĞINIZA KÜPE OLSUN
NOT EDİN
Duaya 3 cevap
Allah kula üç şekilde cevap verir;
Evet der, istediğini verir.
Hayır der, daha iyisini verir.
Bekle der, en iyisini verir…
Hz. Mevlâna
ŞAİRLERİN DİLİNDEN
BİRLİK
Cehennem olsa gelen, göğsümüzde söndürürüz;
Bu yol ki Hak yoludur, dönme bilmeyiz, yürürüz!
Düşer mi tek taşı, sandın, harîm–i nâmûsun?
Meğer ki harbe giren son nefer şehid olsun.
Mehmet Akif Ersoy