Doğduğumuz gün yaşımızı tek rakamla ifade ediyoruz ama vücudumuzun her organı bu yaşa uymak zorunda değil. Yeni bir bilimsel araştırma, yaşlanmanın vücutta eş zamanlı ilerlemediğini ve özellikle beynin biyolojik yaşı ile yaşam süresi arasında güçlü bir bağ olduğunu gösteriyor.
Stanford Üniversitesi’nden araştırmacılar, 40 ile 70 yaş arasındaki 44.498 kişinin İngiltere sağlık veri tabanındaki kayıtlarını inceledi. Kandaki protein seviyelerine göre 11 farklı organın biyolojik yaşını hesaplayan ekip, bu sonuçları 17 yıla kadar takip edilen sağlık verileriyle karşılaştırdı.
EN GÜÇLÜ GÖSTERGE: BEYNİN YAŞI
Araştırma sonuçlarına göre, biyolojik olarak daha “yaşlı” organlara sahip kişilerin ölüm riski daha yüksek. Ancak verilerde en dikkat çekici olan organ beyin oldu. Beyin yaşı daha genç olan bireylerin daha uzun yaşadığı belirlendi. Araştırmanın başındaki sinirbilimci Tony Wyss-Coray şöyle açıklıyor:
“Beyin, uzun ömürlülüğün kapı bekçisidir. Eğer yaşlı bir beyine sahipseniz, ölüm riskiniz artıyor. Genç bir beyine sahipseniz, daha uzun yaşamanız muhtemel.”
PROTEİNLER ORGAN SAĞLIĞINI ANLATIYOR
Kullanılan kan testi yöntemi, kandaki proteinlerin hangi organdan geldiğini analiz ederek her organın “performansını” ortaya koyuyor. Bu da o organın ne kadar genç ya da yıpranmış olduğunu gösteriyor.
Sonuçlar net: Yaşlanan organlar hastalık riskini artırıyor. Ve ne kadar çok yaşlı organ varsa, erken ölüm riski de o kadar fazla.
“AŞIRI YAŞLI” BEYİNLERDE ÖLÜM RİSKİ İKİ KAT
Biyolojik olarak “aşırı yaşlı” beyinlere sahip olan kişiler, normal beyin yaşına sahip kişilere kıyasla iki kat daha fazla ölüm riski taşıyor.
Buna karşın “aşırı genç” beyinleri olan bireylerde bu risk %40 daha düşük.
Alzheimer hastalığı açısından da belirgin farklar var: Aşırı yaşlı beyinlerde Alzheimer riski 3.1 kat artarken, aşırı genç beyinlerde bu risk %74 daha düşük.
BEYNİN YAŞLANMASINI NELER ETKİLİYOR?
Daha önceki çalışmalar, yoksulluk, obezite ve düşük fiziksel aktivite gibi faktörlerin beyin yaşlanmasını hızlandırabileceğini göstermişti. Ancak bu araştırma, beyin yaşının yalnızca hastalıkların sonucu değil, aynı zamanda doğrudan bir risk göstergesi olabileceğini ortaya koyuyor.
Wyss-Coray, bu yöntemin gelecekte bireylerin organ yaşlarına göre yeni yaşam süresi uzatma stratejilerinin test edilmesine öncülük edebileceğini söylüyor:
“Odaklanmamız gereken organları –beyin, kalp, bağışıklık sistemi gibi– belirleyip daha az maliyetle daha anlamlı sonuçlar elde edebiliriz.”
GENÇ KALMAK İÇİN SADECE YAŞ DEĞİL, BEYİN DE ÖNEMLİ
Kısacası, yaş sadece bir sayıdan ibaret değil. Beyninizin biyolojik yaşı, sandığınızdan çok daha fazlasını söylüyor olabilir. Sağlıklı ve uzun bir ömür için beyninize iyi bakmak her zamankinden daha önemli.