Geçtiğimiz günlerde İran’da bir Ukrayna uçağı füze ile vurularak düşürülmüştü. Bu olayda 176 kişi hayatınıj kaybetti. Olay sonrası Devrim Muhafızları Komutanı, Ukrayna uçağının düşürülmesiyle ilgili açıklama yaptı “Hava savunma operatörümüz uçağı Cruise füzesi sandığı için yanlışlıkla için vurdu” dedi. Bu açıklamanın ardından Cruise füzesi hakkında detaylar araştırılıyor. Cruise füzesi ile ilgili detaylara bu içeriğimizden ulaşabilirsiniz. Peki, Cruise füzesi nedir?
CRUİSE FÜZESİ NEDİR?
Seyir füzesi (Cruise füzesi) kaldırıcı kuvvet olarak kanatçıklarının yardımıyla havanın dinamik yapısından, sürüklenmeyi dengelemek için de çekiş kuvvetlerinden bunun içinde jet motorundan faydalanan güdümlü bir füze sistemidir. Kruz füzesi genel olarak içerisinde klasik patlayıcı veya nükleer bomba bulunan savaş başlıklarını yüzlerce kilometre taşımak üzere tasarlanmıştır. Gelişmiş kruz füzeleri süpersonik veya yüksek sesaltı hızla ilerleyen, kendi kendine sevk edebilen, radara yakalanmamak için çok alçak irtifadan uçabilen araçlardır. Genel olarak bu araçlar savaş başlığı taşımaları ayrıca keşif veya özetleme değil saldırı amacı taşıdıklarından insansız hava aracı sınıfına girmezler.
CRUİSE FÜZESİ HANGİ ÜLKENİN?
Bu füzelerin atası Birleşik Krallık tarafından 1920li yıllarda denenen Larynx model araçtır.
Havadinamiği
Kruz füzeleri aynen uçaklarda kullanılan kanatlardan yararlanarak havada süzülür.
Motor
Birçok kruz füzesi itiş gücü olarak jet motoru, ile turbofan motorundan yararlanır.
Güdüm
Seyrüsefer sistemi olarak en ucuz sistemler radarlı ve barometrik irtifaölçer . Şu an kullanılan bazı füzelerde ise Uydu seyrüsefer ya da jiroskopik güdüm sistemlerinden yararlanılır. Bunlarda nazaran çok daha pahalı olan GPS ve TERCOM sistemleri vuruş yüzdesi bakımından daha başarılıdır. Gemisavar kruz füzeleri olan RGM-84 Harpoon ve SS-N-12 Sandboxnun ise kızılötesi ve radar güdüm sistemleri vardır. [1]
Türleri
Kruz füzeleri ebatları, hızları, menzilleri ve nereden atıldıklarına (kara,hava, gemi ya da denizaltından) göre türlere ayrılır. Birçok füze benzer teknik özellikleri olmasına rağmen fırlatma platformlarından ötürü ufak değişiklikler gösterebilir.(örneğin uçak ve denizaltından fırlatılan modeller gemiden fırlatılanlara nazaran daha küçük ve hafif olur)
Güdümleme sistemi olarak çok değişik sistemler kullanılır. Bazı modeller değişik güdüm sistemleri ile uçabilir. Bunlar Jiroskopik seyrüsefer, TERCOM, ve Uydu seyrüsefer sistemleridir. Büyük kruz füzeleri hem klasik patlayıcı hem de nükleer başlık taşırken, küçük olanları sadece klasik patlayıcı bulunan başlıklar taşır.
Hipersonik
Hipersonik kruz füzeler çok yüksek hızlarda uçma kabiliyetine sahiptir.
Örneğin:
Brahmos-2 (Hindistan/Rusya ortak üretimi) (2013)
Süpersonik
Bu füzeler kullandıkları ramjet motorları sayesinde ses hızının üzerinde uçabilirler. Bu füzelerin menzili 100–500 km arasıdan değişir. Farklı seyrüsefer sistemleri kullanılmaktadır.
Örneğin:
SLAM P-500 Bazalt (SSCB/Rusya) P-270 Moskit (SSCB/Rusya) P-800 Oniks (SSCB) P-700 Granit (SSCB/Rusya) PJ-10 BrahMos (Hindistan/Rusya)
Uzun menzilli sesaltı
Hem ABD hem de eski SSCB döneminde birçok uzun menzilli sesaltı güdümlü füzesi üretildi. Azami 1,000 km menzilli füzeler ortalama 800 km/s hıza ulaşıyordu. 1.500 kgya yakın fırlatma ağırlığı bulunan füzeler hem klasik hem de nükleer başlık taşıyabiliyordu. İlk üretilen modelleri jiroskopik seyrüsefer sistemi ile donatılmış,ardından sıkça TERCOM ve DSMAC sistemler kullanılmıştır. Günümüz modern füzelerinde ise uydu seyrüsefer sistemleri kullanılmaktadır. Örneğin:
AGM-86B (ABD) BGM-109 Tomahawk (ABD/Birleşik Krallık) Kh-55 Granat (SSCB) Hyunmoo IIIC (Güney Kore) Babur 2 (Pakistan) tasarım aşamasında Nirbhay (Hindistan) tasarım aşamasında
Orta menzilli sesaltı
Bu füzeler aynı ebat ve aynı hız özelliklerine sahip olmalarına rağmen azami menzilleri 1.000 km nin altındadır. Farklı seyrüsefer sistemleri kullanılmaktadır.
Örneğin:
Taurus KEPD 350 (Almanya/İsveç) Storm Shadow/SCALP (İngiltere/Fransa) Babur (Pakistan) Ra’ad ALCM (Pakistan) Hyunmoo IIIA/B (Güney Kore)
Kısa menzil
Bu kısa menzilli sesaltı füzelerinin ağırlığı ortalama 500 kg (1.100 lb) ve azami menzilleri 70 ila 300 km (40-200 mil) arasında değişmektedir. Seyrüsefer sistemi olarak büyük modeller ile aynı sistemleri kullanmaktadır. Her zaman kruz füzesi olarak anılmazlar. Örneğin:
AGM-84 Harpoon (ABD) RBS 15 (Almanya/İsveç) C-802 (Çin) SOM seyir füzesi (Türkiye)