Depremler genellikle birkaç dakika içinde ani şekilde meydana gelir. Ancak bazıları, “yavaş deprem” olarak adlandırılan özel bir türde, günler hatta haftalar süren yavaş bir enerji boşalmasıyla gerçekleşir.
Bilim insanları, Japonya açıklarındaki Nankai Çukuru’nda 2015 ve 2020 yıllarında meydana gelen iki ayrı yavaş kayma olayını (Slow Slip Events - SSE) gerçek zamanlı olarak izlemeyi başardı. Araştırma, Texas Üniversitesi Jeofizik Enstitüsü (UTIG) liderliğinde yürütüldü.
YERİN ALTI NEFES ALIYOR GİBİ: MİLİMETRELİK HAREKETLER
Derin deniz altına yerleştirilen özel sondaj sensörleri sayesinde, yer kabuğundaki çok hafif basınç değişimleri dahi tespit edilebildi. UTIG’den hidrojeofizikçi Josh Edgington, bu hareketleri “levha yüzeyinde ilerleyen bir dalga gibi” sözleriyle tanımladı.
Nankai Çukuru, Pasifik Ateş Çemberi olarak bilinen dünyanın en aktif deprem ve volkan kuşaklarından birinde yer alıyor. 1946’da bölgede meydana gelen büyük bir deprem binlerce evin yıkılmasına, 1300’den fazla kişinin hayatını kaybetmesine neden olmuştu.
YAVAŞ DEPREMLER, DEV FELAKETLERİ ÖNLEYEBİLİR Mİ?
Araştırmacılar, bu yavaş depremlerin büyük depremleri ya geciktirdiğini ya da tetikleyebileceğini söylüyor. Bazı fay hatlarında bu tür yavaş hareketler, adeta tektonik bir "şok emici" gibi görev yapabiliyor. Ancak Kuzey Amerika’nın batı kıyısındaki Cascadia fay hattı gibi bölgelerde bu tür bir koruma mekanizması yok.
UTIG’den jeofizikçi Demian Saffer, “Cascadia’da tehlikeli büyüklükte depremler ve ölümcül tsunamiler meydana gelebilir. Bu bölgenin sessiz mi yoksa gerilim mi biriktirdiğini anlamamız hayati önem taşıyor,” dedi.
SIVI BASINCI VE FAY DAVRANIŞI ARASINDAKİ BAĞ
Araştırma, yavaş depremlerin yer altındaki yüksek jeolojik sıvı basınçlarıyla ilişkili olabileceğini gösteriyor. Ayrıca, fay hattının üst kısımları diğer kısımlardan bağımsız şekilde basınç boşaltabiliyor.
Bu veriler, tsunami ve deprem tahmin modellerinde devrim yaratabilecek nitelikte. Her yeni teknoloji ve araştırma ile sismologlar, büyük felaketleri daha iyi tahmin edebilme yolunda ilerliyor.