Yeni nesil otomobiller giderek daha fazla ekranla donatılıyor. Fiziksel tuşlar azalıyor, dokunmatik menüler artıyor. Gösterge panelleri tabletleri andırıyor, neredeyse her fonksiyon yazılımın içine gizlenmiş durumda. Otomobil kullanmak, mekanik bir deneyim olmaktan çıkıp dijital bir etkileşime dönüşüyor. Direksiyon başındaki insan, metal ve yol arasında değil; ekran ve menüler arasında kalıyor.
Bu dönüşüm teknoloji açısından etkileyici olabilir. Ancak konfor adına yapılan her dijital hamle, sürüş güvenliği ve dikkat açısından yeni riskler doğuruyor. Basit bir klima ayarı için bile gözünüzü yoldan ayırmanız gerekiyor. Dokunmatik ekranlar, park hâlindeyken şık ve işlevsel olabilir; ama hareket hâlindeki bir araçta her saniye dikkatin bölünmesi ciddi bir tehlike yaratır. Teknoloji kolaylaştırırken, fark edilmeden yük bindiriyor.
Bir zamanlar sürüş, insan ile makine arasında kurulan doğrudan bir bağdı. Motorun sesi, direksiyonun verdiği tepki, yolun titreşimi… Sürücü aracı hissederdi. Bugün ise bu bağ giderek zayıflıyor. Yazılım filtreli direksiyonlar, yapay motor sesleri ve elektronik müdahaleler, sürücünün gerçeklik algısını törpülüyor. Otomobil, insanı merkeze alan bir araç olmaktan uzaklaşıyor.
Dijitalleşme sadece sürüşü değil, sürücüyü de dönüştürüyor. Her şey otomatikleştikçe, insanın kontrol hissi azalıyor. Şerit takip ediyor, hız ayarlanıyor, mesafe korunuyor. Sürücü ise çoğu zaman sadece orada bulunan bir figüre dönüşüyor. Ancak iş sorumluluğa gelince tablo değişmiyor. Tüm bu sistemlere rağmen, direksiyon başındaki hata hâlâ insanın hanesine yazılıyor.
Otomobil içi deneyim bireyselleştikçe yalnızlık hissi de artıyor. Eskiden yolculuklar sohbetti, müzikti, birlikte bakılan bir manzaraydı. Bugün herkes kendi ekranında, kendi ayarında, kendi dünyasında. Otomobil, insanları bir araya getiren bir alan olmaktan çıkıp izole kapsüllere dönüşüyor. Kalabalık trafikte bile yalnız sürücüler var artık.
Bir diğer mesele de yazılım güncellemeleri. Otomobil artık tamamlanmış bir ürün değil. Satın aldığınız araç, birkaç ay sonra güncellemeyle farklı özellikler kazanabiliyor ya da bazı fonksiyonlarını kaybedebiliyor. Bu durum otomobili mekanik bir makineden çok, abonelik mantığıyla çalışan dijital bir platforma dönüştürüyor. Sahiplik duygusu zayıflıyor, belirsizlik artıyor.
Teknoloji ilerledikçe sürücünün rolü küçülüyor, ama yükü hafiflemiyor. Bu çelişki gelecekte daha büyük tartışmalar doğuracak. Çünkü insan, kendisinden alınan kontrolle sorumluluk arasında sıkışıyor. Ne tam yetkili ne de tamamen serbest.
Otomobil ne kadar akıllanırsa akıllansın, direksiyon başındaki insanın yerini dolduramaz. Asıl mesele, teknolojinin insanı desteklemesi mi yoksa onu sistemin zayıf halkasına dönüştürmesi mi olduğudur. Belki de otomobillerin gerçekten ihtiyacı olan şey, biraz daha az ekran; biraz daha fazla insan hissidir. Çünkü yol hâlâ insanla anlam kazanır.