Kretase ve Jura dönemlerinden kalma fosilleşmiş dinozor dişleri, bilim insanlarına yalnızca tarih öncesi canlıların yaşamını değil, aynı zamanda o dönemdeki atmosferin bileşimini de gözler önüne seriyor. Almanya’daki Göttingen Üniversitesi'nden jeokimyager Dingsu Feng liderliğindeki ekip, diş minesindeki oksijen-17 izotopunu inceleyerek milyonlarca yıl önceki karbondioksit seviyelerini ortaya çıkardı.
DİNOZORLARIN DİŞİNDE ATMOSFERİN İZLERİ VAR
İzotoplar, bir elementin farklı kütlelere sahip atomlarıdır ve canlıların yaşadığı dönemin iklimiyle ilgili değerli bilgiler sağlar. Araştırmada, atmosferdeki oksijenin metabolizma yoluyla dinozorların vücutlarına nasıl girdiği ve bu oksijenin diş minesine nasıl kaydedildiği takip edildi.
Jeokimyager Thomas Tütken şunları söylüyor:
“Dinozorların soluduğu atmosferin izleri, 150 milyon yıl sonra bile diş minelerinde korunabiliyor. Bu da bize dönemin iklim koşulları hakkında doğrudan bilgi sağlıyor.”
DİŞLER VOLKANİK PATLAMALARI ELE VERİYOR
Elde edilen veriler, Mezozoik dönem boyunca (yaklaşık 252-66 milyon yıl önce) atmosferdeki CO₂ seviyelerinin oldukça yüksek olduğunu gösterdi. Örneğin:
- Geç Jura Dönemi: Yaklaşık 1.200 ppm
- Geç Kretase Dönemi: Yaklaşık 750 ppm
- Günümüz: 430 ppm (ve artmaya devam ediyor)
Bazı dinozor dişlerinde tespit edilen sıra dışı oksijen izotopu seviyeleri ise, devasa volkanik patlamaların neden olduğu ani karbondioksit artışlarına işaret ediyor. Özellikle bir T. rex ve bir sauropod (Kaatedocus) dişinde bu durum net şekilde görüldü.
SIRADA “BÜYÜK YOKOLUŞ” VAR
Araştırma ekibi, bu yöntemin başarılı olduğunu kanıtladıktan sonra şimdi gözlerini 252 milyon yıl öncesine çevirdi: Permiyen-Triyas yok oluşu. Bu olayda, Dünya’daki canlı türlerinin %90’ından fazlası yok olmuştu. Bilim insanları, aynı teknikle bu dönemdeki atmosfer koşullarını inceleyerek kitlesel yok oluşun iklimsel etkilerini daha net anlamayı hedefliyor.
Dinozorların dişleri, sadece onların ne yediğini değil, ne soluduklarını da anlatıyor. Ve bu da bizlere, Dünya’nın tarihindeki iklim değişimleri ve felaketleri daha net bir şekilde görme fırsatı sunuyor.