Bilim insanları, evrendeki “normal” maddenin — yani yıldızları, gezegenleri ve bizi oluşturan maddelerin — yarısının eksik olduğunu uzun zamandır biliyordu. Ancak bu gizem nihayet çözülmüş olabilir.
16 Haziran’da Nature Astronomy dergisinde yayımlanan yeni bir araştırmaya göre, gökbilimciler hızlı radyo patlamaları (FRB) adı verilen gizemli uzay sinyallerini kullanarak evrendeki tüm baryonik (normal) maddeyi hesaplamayı başardı.
RADYO PARLAMALARI EVRENİN HARİTASINI ÇIKARDI
FRB'ler, evrenin uzak köşelerinden gelen milisaniyelik radyo sinyalleri. Tam olarak neyin bu patlamaları oluşturduğu hâlâ bilinmiyor ama çoğu Samanyolu dışında gerçekleşiyor. Harvard Üniversitesi’nden çalışmanın yazarlarından Liam Connor, "FRB’ler, galaksiler arası ortamın sisini delip geçiyor. Işığın ne kadar yavaşladığını ölçerek bu sisi tartabiliyoruz," dedi.
Bu teknik sayesinde araştırmacılar, evrendeki normal maddenin yaklaşık %76’sının galaksiler arası ortamdaki sıcak gazlarda bulunduğunu keşfetti. Maddenin yaklaşık %15’i galaksilerin etrafındaki sıcak gaz halkalarında (halo), kalan kısmı ise galaksilerdeki yıldızlar, gezegenler ve soğuk gazlarda yer alıyor.
GÖRÜNMEYEN MADDEYE “GÖLGE”DEN ULAŞILDI
Caltech'ten araştırmacı Vikram Ravi, bu yöntemi şöyle açıklıyor: "FRB’ler arka ışık gibi davranıyor. Tüm baryonların gölgesini görüyoruz. Bir insanın gölgesini görmek, onun orada olduğunu ve ne kadar büyük olduğunu anlamaya yeter."
Bu bulgularla birlikte evrendeki baryonik maddenin sadece varlığı değil, dağılımı da ilk kez net biçimde gözlemlenmiş oldu.
Araştırmaya dahil olmayan Şili Pontifical Katolik Üniversitesi’nden astronom Nicolás Tejos, “Kayıp baryonlar sorunu esasen çözüldü. FRB’ler sayesinde maddenin bütçesini nihayet tamamlayabildik,” dedi.
SIRADA 10 BİN YENİ PATLAMA VAR
Araştırma ekibi, önümüzdeki yıllarda gökyüzünü tarayacak 2.000 radyo teleskobundan oluşan Deep Synoptic Array-2000 adlı projeyle yılda 10 bin yeni FRB yakalamayı ve evrenin madde haritasını çok daha ayrıntılı çıkarmayı hedefliyor.