Kollarını, organlarını hatta kalplerini bile yeniden büyütebilen aksolotllar (Ambystoma mexicanum), bilim insanlarının uzun süredir dikkatini çekiyor. Peki bu olağanüstü yetenek insanlarda da mümkün olabilir mi?
Northeastern Üniversitesi ve Kentucky Üniversitesi’nden bir grup biyolog, aksolotllardaki bu yenilenme sürecinde kilit rol oynayan moleküllerden birini tespit etti: Retinoik asit.
VÜCUDUN NERESİNİ YENİLEYECEĞİNİ BELİRLİYOR
Biyolog James Monaghan, bu molekülün vücutta bir tür harita işlevi gördüğünü söylüyor:
“Hücreler bu sinyalleri okuyarak ‘dirsekteyim, o halde bir el büyütmeliyim’ ya da ‘omuzdayım, o halde tüm kolu yenilemeliyim’ diyebiliyor.”
Retinoik asit seviyesi omuza yakın bölgelerde daha yüksekken, bu asidi parçalayan enzimin seviyesi daha düşük oluyor. Bu oran, hücrelere uzvun neresinin yenilendiğini 'bildiriyor'.
Araştırma sırasında bilim insanları, aksolotlun yenilmekte olan eline fazladan retinoik asit eklediklerinde, hayvanın sadece eli değil, tüm kolu yeniden büyüttüğünü gözlemledi.
İNSAN BEDENİ ASLINDA POTANSİYELE SAHİP
İnsan vücudu da bu tür moleküllere ve hücre yapılarına sahip. Ancak fibroblast hücreleri, bu sinyalleri aksolotllar gibi dinlemek yerine, yara bölgesine kollajen temelli bir iz (yara izi) bırakıyor.
Monaghan'a göre asıl mesele, bu hücrelerin yeniden programlanmasında yatıyor:
“Hücreler bu yenileyici sinyalleri dinlemeyi öğrenirse, vücut zaten bu uzuvları embriyonal gelişim sırasında bir kez yaptı.”
SADECE YARA DEĞİL, BELKİ BİR ELDEN FAZLASI
Araştırmanın hedefi sadece iz bırakmayan yara iyileşmeleri değil. Monaghan daha da ileri giderek şu ifadeleri kullandı:
“Tüm bir parmağın yeniden büyümesi mümkün olabilir. Belki ileride bir el bile.”