Astronomlar, ABD Ulusal Bilim Vakfı’na (NSF) bağlı Green Bank Teleskobu ile yaptıkları derinlemesine radyo gözlemleri sonucunda, Samanyolu’nun en sıcak ve şiddetli bölgelerinden biri olan Fermi Baloncukları içinde 11 adet soğuk hidrojen bulutu tespit etti.
Araştırmanın yazarlarından Dr. Andrew Fox, bu keşfi şu sözlerle özetliyor:
“Bu kadar sıcak bir ortamda bu kadar soğuk gaz bulmak, bir volkanda buz küpleri bulmak gibi.”
FERMİ BALONCUKLARI NEDİR?
2010 yılında Fermi Gama Işını Uzay Teleskobu tarafından keşfedilen Fermi Baloncukları, Samanyolu galaksisinin merkezinden çıkan ve galaksinin disk düzleminin 25.000 ışık yılı yukarısına ve aşağısına kadar uzanan iki devasa, sıcak gaz lobudur.
Bu yapılar, büyük olasılıkla Samanyolu’nun merkezindeki süper kütleli kara deliğin milyonlarca yıl önceki bir patlamasıyla oluştu. Baloncuklardaki sıcaklık yaklaşık 1 milyon Kelvin (yaklaşık 1 milyon derece Celsius) seviyesinde.
NASIL HAYATTA KALDILAR?
Tespit edilen hidrojen bulutlarının sıcaklığı ise yalnızca 10.000 Kelvin civarında. Yani çevrelerine göre en az 100 kat daha soğuklar. Araştırmanın baş yazarı Rongmon Bordoloi, bu durumun galaksi yapılarının anlaşılmasını zorlaştırdığını vurguluyor:
“Soğuk gazların bu kadar zorlu koşullarda hayatta kalabileceğini bilmiyorduk. Bu, galaksilerin maddeyi nasıl geri dönüştürdüğü ve dışarı attığı konusundaki bilgimizi sarsıyor.”
HİDROJEN BULUTLARI NE ANLATIYOR?
- Gözlemlenen bulutlardan 8’i ayrıntılı biçimde çözümlendi.
- Bu bulutların kütleleri 1.470 Güneş kütlesine kadar çıkıyor.
- Uzunlukları ise 13 ila 91 ışık yılı arasında değişiyor.
- Bulutlar, Samanyolu’nun merkezinden yaklaşık 13.000 ışık yılı yüksekte.
Bilim insanlarına göre bu bulutlar, galaksinin merkezinden yükselen nükleer rüzgârlarla taşındı. Bu rüzgarlar galaktik yapılar içinde madde ve enerjiyi dolaştıran temel mekanizmalardan biri.
RÜZGARI BULUTLAR SAYESİNDE GÖRÜYORUZ
Green Bank Gözlemevi'nden astronom Jay Lockman, bulutların galaktik rüzgârı görünür kıldığını belirtiyor:
“Nasıl ki Dünya’daki rüzgarı sadece bulutların hareketiyle görebiliriz, Samanyolu’ndaki sıcak rüzgarları da bu soğuk bulutlar sayesinde izleyebiliyoruz.”
EVRENİN GENELİ İÇİN NE ANLAMA GELİYOR?
Bilim insanları, bu bulutların yaklaşık 8 milyon yıllık ömürleri olduğunu ve daha önce daha büyük bir bulut yapısından koptuklarını ya da çevredeki sıcak plazmadan yoğunlaşarak oluşmuş olabileceklerini düşünüyor.
Bu keşif yalnızca Samanyolu için değil, tüm galaksilerin evrimi için de yeni bir anlayış getiriyor. Evrenin nasıl yapılandığı, enerjinin nasıl dolaştığı ve galaksilerin nasıl “nefes aldığı” hakkında bilgiler kökten değişebilir.