İnsanlar çevreyi binlerce yıldır şekillendiriyor. Ancak "Antroposen", insanların Dünya'nın iklimi ve ekosistemleri üzerindeki küresel etkisinin belirginleştiği dönem olarak tanımlanıyor. Her ne kadar jeolojik bir çağ olarak resmen tanınmamış olsa da bilim çevrelerinde, insan etkisinin Dünya sistemine damga vurduğu dönemi tanımlamak için yaygın olarak kullanılıyor.
Antroposen’in ne zaman başladığıysa uzun süredir tartışma konusu. Bazı araştırmalar bu dönemin 17. yüzyılda başladığını savunurken, bazıları 20. yüzyıldaki nükleer denemeleri başlangıç noktası kabul ediyor. Ancak İngiltere'deki yeni bir araştırma, bu dönemin düşündüğümüzden daha erken, 1592 yılında başladığını ortaya koydu.
Birmingham Üniversitesi'nden bir araştırmacının yürüttüğü çalışmada, Antarktika buz çekirdeklerinden elde edilen metan gazı verileri incelendi. Bu verilerde 1592 yılında atmosferdeki metan seviyesinde dikkat çekici bir düşüş olduğu tespit edildi. Bu düşüşün, Avrupa'nın Amerika kıtasına ayak basmasından sonraki büyük orman geri kazanımı ile bağlantılı olduğu düşünülüyor.
ORMANLARIN GERİ DÖNÜŞÜ ATMOSFERİ DEĞİŞTİRDİ
Araştırmanın temel dayanağı, 1492'de Kristof Kolomb’un Amerika’ya ulaşmasından sonraki süreçte kıtaya yayılan hastalıklar nedeniyle yerli nüfusun büyük kısmının hayatını kaybetmesi. 50 milyon civarında insanın ölümüne neden olan bu salgınlar sonrası, terk edilen tarım alanlarında büyük çaplı orman geri kazanımı yaşandı.
İngiltere’den Simon Lewis ve Mark Maslin’in 2015’te ortaya attığı bu hipoteze göre, büyüyen ormanlar atmosferden daha fazla karbondioksit emdi ve bu durum buz çekirdeklerinde bile iz bıraktı. Şimdiyse yeni araştırma, bu etkinin sadece karbondioksit değil, çok daha güçlü bir sera gazı olan metan üzerinde de etkili olduğunu gösteriyor.
AĞAÇLAR VE METAN ARASINDAKİ GİZLİ BAĞ
Yeni bulgulara göre, ormanlık alanlarda yetişen ağaçların kabuklarında yaşayan mikroplar, atmosferdeki metanı doğrudan emiyor. Ayrıca ormanların yağmur suyu üzerindeki etkisi de metan üretimini dolaylı olarak azaltıyor. Daha fazla ağaç, daha fazla buharlaşma ve daha az sulak alan anlamına geliyor. Sulak alanlar ise metan gazının ana kaynaklarından biri.
Araştırma, insan etkisinin sanılandan çok daha erken bir dönemde küresel atmosferde iz bıraktığını ortaya koyuyor. Bilim insanları, tarıma dayalı ilk yerleşimlerden itibaren – yani 5.000-8.000 yıl önce bile – insanların çevre üzerinde önemli değişimlere yol açtığını belirtiyor.
Buz çekirdeği analizleri sayesinde, insanlık ve doğa arasındaki binlerce yıllık bağ bir kez daha gözler önüne seriliyor. Geçmişte olduğu gibi bugün de bu ilişkinin sonuçları küresel iklim üzerinde etkili olmaya devam ediyor.