Son yıllarda yapay zekâ öyle büyük bir hızla hayatımıza girdi ki, toplum olarak neyin içine sürüklendiğimizi fark edemeden bu teknolojiyi normalleştirdik.
“Yapay zekâ sadece bir araçtır”, “İradesi yoktur”, “İnsan aklını geçemez” gibi söylemler kulağa rahatlatıcı gelebilir ama ben bu iyimser yaklaşımın bizi yanılttığını düşünüyorum.
Çünkü sorun yapay zekânın ne yapıp yapamayacağında değil, onun hayatımızın her noktasına kontrolsüz bir şekilde sızmış olmasında.
Bugün veri toplama, davranış analizi, yüz tanıma, içerik yönlendirme gibi konular, demokratik toplum düzenlerini bile tehdit edebilecek boyuta gelmiş durumda.
Risk yalnızca teknik değil, sosyolojik ve psikolojik bir risk.
Mahremiyet Kavramı Fiilen Yok Oluyor
Yapay zekânın büyümesiyle birlikte mahremiyet artık bir ilke olmaktan çıktı; kimsenin gerçekten sahip olmadığı bir ayrıcalığa dönüştü.
Telefonlarımızın mikrofonu, akıllı ev cihazlarımız, kameralar, sosyal medya platformları… Hepsi bizi izliyor, dinliyor ve davranışlarımızı depoluyor.
Bunun “gelişmiş kullanıcı deneyimi” adına yapıldığı söyleniyor ama ortada deneyim değil, fiili bir izleme mekanizması var.
Şirketler ve devletler, kullanıcıların rızasını bile almadan milyonlarca insanın kişisel bilgilerini işleyebiliyor.
Bu kadar bilgi tek elde toplandığında bunun “gelişim” değil, gözetim olduğu çok açık.
Algoritmalar Zihinlerimizi Yönlendiriyor
Yapay zekâ artık sadece bilgi işlemiyor; insan davranışını şekillendiriyor.
Hangi içeriği göreceğimiz, neye kızacağımız, hangi habere inanacağımız algoritmaların yönlendirmesiyle belirleniyor.
Bu durum yalnızca kişisel özgürlüğü değil, toplumsal sağlığı da tehdit ediyor.
Çünkü yapay zekâ, insanın zaaflarını suistimal ederek dikkat ekonomisini ayakta tutuyor.
Ben bunu dijital manipülasyon olarak görüyorum.
İnsan kendi iradesiyle değil, önüne konulan içerikle düşünmeye başlıyor.
Bu da özgür bireyi zayıflatıyor, sorgulama kültürünü yok ediyor.
İş Güvencesi ve İnsan Değeri Tehlikede
Bir diğer ciddi sorun ise yapay zekânın iş dünyasını dönüştürme hızı.
Dünya genelinde birçok sektörde insanlar işlerini kaybetmeye başladı bile.
Bankacılıktan lojistiğe, medya üretiminden müşteri hizmetlerine kadar her alanda yapay zekâ sistemi devreye giriyor.
İşin ürkütücü yanı, artık milyonlarca insanın emeğiyle rekabet eden şeyin yalnızca bir yazılım olması.
İnsanın üretim değerinin gerilemesi, toplumsal düzeni kökünden sarsabilecek bir kırılma yaratıyor.
Gelecekte iş gücü, beceri ya da eğitim değil; veri işleme kapasitesi belirleyici olacak gibi görünüyor. Bu da eşitliği değil, eşitsizliği büyütür.
Kontrolsüz Bir Gücü Kim Dizginleyecek?
Bugün yapay zekâyı geliştirenlerin bile tam olarak neyi kontrol ettiklerinden emin olmadığı bir dönemdeyiz.
Teknoloji şirketleri yarış halinde daha büyük, daha hızlı, daha güçlü modeller geliştiriyor.
Peki bu gücün sınırı nerede? Kim belirliyor? Kim denetliyor? Kim hesap soruyor?
Açık konuşayım: Şu an hiçbir gerçek sınır yok.
Bu nedenle yapay zekâ yalnızca bir teknoloji değil, potansiyel bir tehdit.
Kontrol edilmediğinde bireyi, toplumu, mahremiyeti ve demokratik dengeyi sarsacak bir güce dönüşebilir.
İyimserlik Değil, Tedbir Gerek
Ben yapay zekânın insanlığı ileri taşıyacağına inanmıyor değilim; ancak bu mevcut hâliyle ilerlemek yerine çürüten, özgürlüğü daraltan ve insanı önemsizleştiren bir yola doğru evriliyor.
Tehlikeyi görmezden gelmek, geleceğimizi teslim etmek anlamına gelir.
Bugün atacağımız en doğru adım, yapay zekâyı sınırlamak, denetlemek ve insan yararını merkeze alan bir çerçeve çizmek.
Aksi hâlde yapay zekâ bize hizmet eden bir araç olmaktan çıkıp bizi yöneten bir mekanizmaya dönüşebilir.