Muhalif gruplar, 2018’den bu yana ilk kez Şam’ın kapılarına dayanmış durumda. Bu beklenmedik saldırıyı, El Kaide bağlantılı Hayat Tahrir el-Şam (HTŞ) ve Türk destekli Suriye Milli Ordusu’nun (SMO) oluşturduğu bir ittifak yönlendiriyor. 27 Kasım’da başlayan saldırıda, Halep ve Hama gibi stratejik şehirler hızla muhaliflerin kontrolüne geçti.
HTŞ, geçmişte El Kaide ile bağlantılı bir örgüt olarak bilinse de, son yıllarda sivil yönetim faaliyetlerine odaklandığını iddia ediyor. HTŞ lideri Ebu Muhammed el-Colani, bu operasyonun temel amacının Esad rejimini devirmek olduğunu belirtti.
İttifak İçinde Bölünme Olabilir
HTŞ ve SMO zaman zaman müttefik, zaman zaman rakip olarak hareket ediyor. Türk destekli milisler, Türkiye sınırında bir tampon bölge oluşturmayı hedefliyor. Ancak bu grupların rejim sonrası dönemde nasıl bir ilişki kuracağı belirsiz. Uzmanlar, ortak hedeflerin yerine getirilmesinin ardından iç çatışmaların yaşanabileceğine dikkat çekiyor.
Güney ve Doğuda Da Hareketlilik
Muhalif hareketlenme sadece kuzeyle sınırlı kalmadı. Sünni Müslüman çoğunluğa sahip Dera ve Dürzi nüfusun merkezi Süveyda’da da rejim karşıtı gruplar kontrolü ele geçirdi. ABD destekli Kürt liderliğindeki Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ise doğu bölgelerinde hakimiyetini sürdürüyor.
Şu anda Suriye rejimi, yalnızca üç önemli vilayet başkentini kontrol edebiliyor: Şam, Lazkiye ve Tartus.
Sırada Ne Var?
Muhalif komutan Hasan Abdülgani, Telegram üzerinden yaptığı açıklamada, Şam’ın tamamen kuşatıldığını ve son aşamaya geçildiğini duyurdu. Hükümet güçleri, başkent ile sahil bölgeleri arasındaki kritik bağlantı noktası olan Humus’tan çekildi.
Birçok uzmana göre, Humus’un kaybı Esad yönetiminin sonu anlamına gelebilir. Şam’daki bir vatandaş, “Bu hattın düşmesi, bildiğimiz Suriye’nin sonu olabilir,” ifadelerini kullandı.
Esad rejimi, geleneksel müttefikleri olan Rusya ve İran’ın diğer çatışmalara odaklanması nedeniyle yalnız kaldı. Lübnan merkezli Hizbullah’ın İsrail ile savaştan zayıflamış bir şekilde çıkması da rejimi daha da savunmasız bırakıyor.
Uluslararası Diplomasi Harekete Geçiyor
Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, “düzenli bir siyasi geçiş” sağlamak için acil görüşmelere çağrıda bulundu. Pedersen, Doha Zirvesi’nde Suudi Arabistan, Rusya, Türkiye ve İran gibi kilit ülkelerin diplomatlarıyla bir araya geldi.
Suriye’de rejim değişikliği ile başlayan bu yeni dönem, ülkenin kaderini belirleyecek gelişmelere sahne olacak gibi görünüyor. Ancak muhalif gruplar arasındaki anlaşmazlıkların ve uluslararası müdahalelerin sürece nasıl şekil vereceği merakla bekleniyor.