Yaklaşık 43.000 yıl önce bir Neandertal, parmağını kızıl renkli toprak boya olan ohraya batırdı ve küçük bir çakıl taşının tam ortasına bastı. Bu sade hareket, günümüzde şimdiye dek bilinen en eski insan parmak izine dönüştü.
2022 yılında İspanya’nın orta kesimindeki San Lázaro kaya sığınağında keşfedilen bu taş, yalnızca bir izden ibaret değil. Aynı zamanda, bazı araştırmacılara göre tarihin en eski yüz temsili olabilir.
Madrid Complutense Üniversitesi’nden arkeolog David Álvarez-Alonso liderliğindeki ekip, izin bulunduğu taşın doğal oyuklarının, parmak izinin konumuyla birlikte bir yüzü andırdığını söylüyor. Parmağın bastığı nokta tam olarak bir burnun olması gereken yerde. İki üst oyuk gözleri, alttaki ise ağzı çağrıştırıyor.
PİGMENTE KAPLANMIŞ HALDE
Araştırmacılar, taşın işlevsel bir amacı olmadığını, bölgedeki nehirden seçilip barınağa taşındığını ve yalnızca bu figürü oluşturmak için kullanıldığını düşünüyor. Taşta bulunan ohranun bölgedeki başka hiçbir nesnede görülmemesi de bu fikri destekliyor.
Multispektral analizler, kırmızı lekenin rastgele bir bulaşma değil, pigmentle kaplanmış bir parmak ucunun taş üzerine kasıtlı bir şekilde bastırılmasıyla oluştuğunu ortaya koydu.
TESADÜF OLABİLİR
Elbette bu izin tesadüfen oluşmuş olma ihtimali de var. Ancak Álvarez-Alonso ve ekibi, bunun bilinçli bir estetik ve sembolik ifade olduğuna inanıyor.
“Eğer bu taş 5.000 yıl önce Homo sapiens tarafından yapılmış olsaydı, kimse onu sanat olarak adlandırmaktan çekinmezdi,” diyor Álvarez-Alonso. “Ama konu Neandertaller olunca hala bir önyargı var. Bence bu bilinçsiz bir ayrımcılık.”
Bu keşif, Neandertallerin de sembolik düşünceye ve estetik ifadeye sahip olabileceği fikrini güçlendiriyor ve insanlık tarihine dair algılarımızı sarsabilecek nitelikte.