Yeni gözlemler, Uranüs’te bir günün uzunluğu hakkında yanıldığımızı ortaya çıkardı.
Şimdiye kadarki en hassas ölçümlere göre, kötü kokusuyla meşhur bu gezegende tam bir gün, 17 saat, 14 dakika ve 52 saniye sürüyor. Bu, 1986 yılında Voyager 2’nin Uranüs’e yaptığı yakın geçiş sırasında elde edilen verilere dayanarak düşündüğümüzden tam 28 saniye daha uzun.
“Yaptığımız ölçüm, yalnızca gezegen bilimleri topluluğu için hayati bir referans sağlamakla kalmıyor, aynı zamanda uzun süredir devam eden bir sorunu da çözüyor: Eski dönüş sürelerine dayalı koordinat sistemleri hızla geçerliliğini yitiriyor ve bu da Uranüs’ün manyetik kutuplarını zaman içinde takip etmeyi imkânsız hale getiriyordu,” diye açıklıyor Paris Gözlemevi’nden astrofizikçi Laurent Lamy.
GÖZLEMLEMEK ZOR OLABİLİYOR
Uranüs ve Neptün, Güneş Sistemi’nin en dıştaki iki gezegeni. Bu ikili, Güneş’ten diğer gezegenlere kıyasla çok daha uzakta yer alıyor. Uranüs, Satürn’ün yörüngesel uzaklığının iki katı kadar bir mesafede; Neptün ise üç katından fazla uzaklıkta.
Bu kadar uzak olmaları, Uranüs ve Neptün’ü küçük ve sönük gösteriyor, bu da onları gözlemlemeyi zorlaştırıyor. Aynı zamanda bu uzaklık, uzay araçları için uzun bir yolculuk anlamına geliyor; bu yüzden bu gezegenlere bugüne kadar yalnızca Voyager görevleri yaklaşabildi — o da onlarca yıl önce.
Elimizdeki bilgiler, bu yüzden sınırlı ve gezegenlerin yakın geçiş sırasında maruz kaldığı özel koşullara bağlı olarak önyargılı olabilir. Yeni bilgiler edinmek ise oldukça zorlayıcı.
Uranüs’te bir günün süresiyle ilgili yanlış varsayım, yıllar boyunca çeşitli kafa karışıklıklarına yol açtı. En büyük problemlerden biri, bu yanlışlık nedeniyle Voyager 2’nin geçişinden sadece birkaç yıl sonra Uranüs’ün manyetik kutuplarının yönünün artık takip edilemez hale gelmesiydi.
VERİLER DİKKATLE İNCELENDİ
Uranüs gününün uzunluğunu yeniden ölçmek için Lamy ve ekibi, 2011 ile 2022 yılları arasında Hubble Uzay Teleskobu tarafından toplanan verileri dikkatle inceledi. Bu zaman diliminde teleskop, gezegenin ultraviyole kutup ışıklarını defalarca gözlemledi. Bu kutup ışıkları, Dünya’daki kuzey ışıklarına benzer bir şekilde oluşuyor.
Güneş rüzgârıyla taşınan parçacıklar gezegenin manyetosferine çarpıyor ve manyetik alan çizgileri boyunca kutup bölgelerine doğru hızlandırılarak üst atmosfere boşaltılıyor. Burada, atmosferdeki parçacıklarla etkileşime giren bu güneş kaynaklı parçacıklar gökyüzünde parlayan ışıklar oluşturuyor.
Uranüs’ün ilginç özelliklerinden biri de, dönüş ekseninin neredeyse ekliptiğe paralel olması. Diğer gezegenler Güneş’in etrafında neredeyse dik bir eksende dönerken, Uranüs yatay gibi duruyor. Bu da onun manyetik kutuplarını tespit etmeyi zorlaştıran bir başka etken.
Ancak Lamy ve ekibi, ultraviyole auroraları takip ederek bu kutupları tespit etti ve böylece Uranüs’ün gün uzunluğunu son derece hassas bir şekilde ölçebildi.