Suriye'de Heyet Tahrir Şam (HTŞ) öncülüğündeki muhalif grupların başkent Şam'ın kontrolünü ele geçirdiği sırada ülkeyi terk ederek Rusya'ya sığınan Beşşar Esed hakkında yeni bir iddia ortaya atıldı. Bloomberg'e göre, Kremlin kaynakları, isyancıların Şam'a doğru ilerlemesi sırasında Rusya'nın Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'ın Rus hava üssünü kullanarak Suriye'den ayrılmasını ayarladığını bildirdi. Kremlin, uzun süreli müttefiki Esed için endişeliydi ve ona, isyancı grup Hayat Tahrir el-Şam (HTŞ) tarafından düzenlenen saldırılarda kayıplar yaşayacağı uyarısında bulundu. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, 10 Aralık'ta Moskova'da gazetecilere yaptığı açıklamada, Rusya'nın sığınma hakkı verdiği Esed hakkında sorulan "Moskova'nın Rusya'ya ailesiyle sığınan Beşşar Esed'ın görevini bırakmasında nasıl bir rol oynadığı" sorusuna, "Esed'ın görevden ayrılma kararı kendisine ait. Diğer konuları yorumsuz bırakıyorum" demişti.
"ESED, SURİYE'DEKİ RUS ÜSSÜ ÜZERİNDEN KAÇIRILDI"
Kremlin'e yakın üç isimsiz kaynağın aktardığına göre, Esed’e derhal ayrılması konusunda güvenli bir geçiş teklifi yapıldı. İki kaynak, Esed'ın kaçışının Rus istihbaratı tarafından koordine edildiğini ve Esed'ın Suriye kıyısındaki Rus hava üssünden kaçırıldığını belirtti. Telegraph'a göre, Esed, ihanet korkusuyla danışmanlarından hiçbirine haber vermeden özel jetiyle Şam'dan ayrıldı. Esed, kaçışında uçağının transponder'ını kapatarak, Hmeimim hava üssüne uçtu ve ardından bir Rus askeri uçağıyla Moskova'ya gitti. Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Esed ile görüşme niyetinin henüz bulunmadığını bildirerek, "Başkanın resmi programında böyle bir toplantı yok," açıklamasında bulundu. Esed'ın nerede olduğuna dair detay vermeyen Peskov, devlet yönetimiyle ilgili kararların başkanın onayı olmadan alınamayacağına da vurgu yaptı.
HTŞ liderliğindeki muhalif grupların Şam'a girdiği saatlerde sosyal medyaya yansıyan bazı uçuş takip verilerine göre de Esed'ın içinde olduğu iddia edilen uçaktan bir noktadan sonra veri alınamadığı görülmüş, uçağın düştüğü ileri sürülmüştü. Daha sonra Rusya'dan yapılan açıklamada, Esed'ın görevi bırakmaya karar vererek ülkeden ayrıldığı belirtilmişti. Rusya devlet haber ajansları, aynı günün akşamı, Esed ve ailesine sığınma verildiğini yazmıştı. Kremlin, Esed hükümetinin çöküşüyle ilgili resmi bir açıklama yapmazken, bir kaynak Bloomberg’e, Kremlin’in Rus istihbaratının HTŞ'nin Esad rejimine yönelik tehdidini neden daha önce göremediğini öğrenmek istediğini söyledi. Bu gelişmeler, Suriye İç Savaşı'nda yıllara dayanan yoğun Rus mali ve askeri desteği ile Esed ailesinin 50 yıllık iktidarının sona yaklaşmasıyla gerçekleşti.
RUSYA, ESED'IN KADDAFİ GİBİ OLMASINI İSTEMEDİ
Kremlin, Libya'nın devrik lideri Muammer Kaddafi'nin linç edilerek öldürüldüğünü de düşünerek, Esed'ın yönetimini desteklemek için artık hiçbir şey yapamayacağı sonucuna vardıysa da Esed'ı kurtarmak için harekete geçti. Konu hakkında bilgi sahibi olan ancak konunun hassasiyeti sebebiyle kimliklerinin verilmemesini isteyen üç kişi, Rusya, Esed'ı HTŞ'nin öncülüğündeki gruplara karşı savaşı kaybedeceğine ikna etti ve hemen ülkeden ayrılırsa kendisine ve ailesine güvenli geçiş sağlamayı teklif etti.
PUTİN, İSTİHBARATA ÇATTI
Kremlin'e yakın bir kişi de Bloomberg'e yaptığı açıklamada, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Rusya istihbarat servisinin Esed'ın yönetimine karşı büyüyen tehditleri neden tespit edemediğini öğrenmek istediğini söyledi. Ancak, Rus istihbaratı Putin'i tatmin edecek bir cevap sunamadı. Bu durum, Kremlin'in sahadaki gerçekleri kabullenerek farklı bir strateji izlemesine neden oldu. Daha önce Jerusalem Post, Kremlin'in Esed ve ailesine insani koşullar altında sığınma hakkı tanıdığına dair Rus medya raporlarını ele almıştı. Rusya Dışişleri Bakanlığı, NBC News’e Esed'ın güvenliğinin "Rusya'nın olağanüstü bir durum karşısında gerekeni yaptığı" anlamına geldiğini belirtti.
Rus savunma uzmanları, Esed’ın kaçışına yardım edilmesinin, Rusya'nın mevcut askeri üslerine yönelik endişelerle ilgili olduğunu ifade etti. Moskova merkezli Strateji ve Teknolojiler Analiz Merkezi Başkanı Ruslan Pukhov, Rusya'nın Esed'ı, 2011'de Libya lideri Muammer Kaddafi'nin öldürülmesinden kaçınmak için pes etmeye zorlamasının mantıklı olduğunu söyledi.
Business Insider, Esed'ın ardından Rus savaş gemilerinin Kremlin'in tek sıcak su üssü olan Tartus'tan çekildiğini bildirdi. Rus ordusu henüz Suriye’den tamamen çekilmese de, Peskov, güvenlik için gerekli tüm önlemlerin alınarak iletişim kurulduğunu vurguladı.
Bir kaynak, Kremlin'e yakın bir kişinin Bloomberg’e verdiği bilgiye göre, Putin’in Rus istihbaratının Esed yönetimini tehdit eden unsurları neden tespit edemediğini bilmek istediği belirtildi. Ancak, Rus istihbaratı bu durumu tatmin edici bir şekilde açıklayamamıştı. Bu, Kremlin'in saha gerçeklerini kabul edip yeni bir strateji benimsemesine yol açtı.
