Kripto para ve teknolojisi

Sosyal Medya Uzmanı Deniz Unay

Dijital/sanal döviz olarak da açıklanan kripto paralar, ilk defa 2009 yılında Satoshi Nakamoto tarafından geliştirilen Bitcoin olarak üretilmiştir. Merkeziyetsiz bir kripto para olan Bitcoin, zaman içinde çeşitli altcoinler ile bu alanda yeni para birimlerinin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Son yıllarda ülkelerin merkez bankalarının da bu alanda üretim gerçekleştirmeye yönelik atılımları ve yasal düzenlemeler ise gelecekte kripto paraların yaygın bir kullanım ağına sahip olacağı görüşünü ortaya koymuştur. Kripto para alanında çalışmalar yürüten uzmanlara göre gelecek yıllarda kripto para piyasalarının toplam değerinin 2 trilyon dolara kadar çıkabileceği düşünülmektedir. Kripto paraların üretimleri ve sahip olması gereken temel özellikleri birçok farklı başlık altında değerlendirilebilir. Temel olarak merkezi bulunmayan, kriptografik yöntemlerle sadece üreticisi tarafından ispat edilmesi ve sadece üreticisinin emri ile el değiştirmesi gibi genel özellikler bu paraların temelini oluşturmaktadır. Günümüzde Facebook gibi büyük şirketlerinde kripto para üretimine yönelik çalışmalarına hız vermesi ve büyük firmaların yanında devletlerinde bu alanda yeni politikalar geliştirmeleri ve düzenlemeler yapmaları kripto para teknolojilerinin gelecekte sahip olacağı önemi gözler önüne sermiştir.

Kripto para üretimi ve madenciliği

Karmaşık teknolojiler kullanılarak üretilen ve henüz yeni bir kavram olması nedeniyle birçok kişi kripto paraların güvenliği ve üretimi konusunda farklı endişeler duymaktadır. Kripto para üretimi için en temel unsur dağıtık bir sistem aracılığıyla kendileri gibi olan sistemler üzerinden gerçekleştirilmektedir. Kullanıcı temelli olan bu paraların belirli üretim sınırları bulunur. Bu nedenle kripto para üretiminin artması bu alanda çözülmesi gereken işlemlerinde de son derece zorlu bir hale gelmesine neden olur.

BLOCKCHAİN VE KRİPTO PARALARIN ÖZELLİKLERİ

Küresel ekonomik krizlerin ortaya çıkması ve teknolojinin de gelişmesine bağlı olarak ortaya çıkan kripto paralar, finansal sistemin dalgalı yapısında bir alternatif olarak sunulmaya başladı. 2009 yılında ortaya çıkan Bitcoin, ilk kripto para olarak değerlendirilmektedir. Bu tarihten sonra kısa sürede alternatifleri de geliştirilen bu paraların üretimi temel olarak blok zincir adı verilen ‘’Blockchain’’ (Blok Zincir Teknolojisi)  teknolojisi kullanılarak üretilmektedir. İlk kez kripto para ve blok zincir kavramları ile karşılaşan kişiler için son derece karmaşık gelen bu teknoloji, P2P (Peer to Peer) protokolüne dayanmaktadır. Türkçe olarak “Eşten Eşe Bağlantı” olarak tanımlanan bu kavram, birden fazla bilgisayarın veri paylaşımı yapması ve depolama olanağı elde etmesini sağlayan sistem olarak tanımlanabilir.

Günümüzde birçok ülkede yasal

Madencilik olarak tanımlanan kripto para üretimi, fiziksel olarak değil daha çok problem çözme ve işlem yeteneğine göre matematik temelli olarak yapılmaktadır. Güçlü bir internet bağlantısına sahip olmak ve yeterli işlemci gücüne sahip olunması halinde herkesin madencilik yapması mümkündür. Günümüzde birçok ülkede yasal olarak kullanılan bu paralar özellikle Çin ve ABD gibi ülkelerde farklı tartışmalara yol açmıştır. Üretim sürecinde farklı birçok yöntemden söz edilebilir. Bu yöntemler arasında:

• Proof of Work (PoW)

• Proof of Stake (PoS)

Temel iki yöntem olarak sınıflandırılabilir. Bu iki yöntem dışında geliştirici kontrolünde yapılan tedarikte bir başka yöntemdir. PoW yöntemi ile yapılacak üretimlerde gerekli yeterliliğe sahip cihazların matematiksel algoritmalara çözüm geliştirerek bu çözümlerin blok zincire eklenmesini gerektirmektedir. Her biri kendi içinde farklı detayları ve teknikleri ile oldukça karmaşık bir sisteme sahiptir.

YÜKSEK GÜVENLİK UYGULANIYOR

Milyonlarca bilgisayar için herhangi bir veriyi tek seferde gönderilmesi prensibiyle çalışan sistem, verilerin tek bir merkezde değil birçok farklı merkezde depolanmasını sağlamaktadır. Bu verilere ulaşmak isteyen kişiler ise sistem tarafından verilere ulaşabilecekleri en uygun depolama alanlarına yani bilgisayarlara yönlendirilmesini sağlamaktadır. Bu unsurun güvenlik açığına sahip olması ise şifreleme ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Dağıtık kayıt defterleri olarak tanımlanan çözümler ise bu alanda güvenliğin sağlanmasını hedeflemektedir. Blockchain teknolojisi ise söz konusu verilerin bloklar halinde elde edilmesi ve yeni bir blok oluşturulmasının ardından önceki bloğun özeti alınarak zincirleme olarak birbirine eklenmesi ile oluşturulmaktadır. Bu yöntem sayesinde veri akışında da son derece yüksek bir güvenlik uygulanmış oluyor.

Yatırımlar artıyor

Kripto paraların kendine ait bir piyasasının oluşması küresel çapta olduğu gibi Türkiye’de de bu alanda büyük küçük yatırımcıların etkinliğinin artmasına neden olmuştur. Henüz ülkelerin bu alanda net bir tavır ortaya koydukları söylenemez. Ancak birçok ülke kripto para yerine dijital para üretimi gerçekleştirerek gelişen bu yeni nesil finans unsuru için farklı politikalar geliştirmeye başlamıştır. Standart yatırım araçları arasında yer alan altın, döviz, hisse senedi gibi unsurlarla benzer olarak kripto paralarında da alım ve satımından elde edilen kazançların yüksek olmaya başlaması ciddi bir yatırım ağının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Gelişen teknoloji ve ödeme altyapıları ile kripto paraların küresel ekonomiyi dönüştüreceği düşünülüyor.

GELECEĞİN PARA BİRİMİ Mİ?

Blok zincir teknolojisi ve kripto paraların birçok uzmana göre küresel ekonominin dönüşmesini ve değişmesine neden olacağı görüşü hakim. Özellikle sadece kripto para teknolojisinde değil, günümüzde bankacılık sektöründe de blok zincir teknolojisinin kullanılarak yüksek güvenlikli ödeme işlemlerinin yapılması da teknolojinin ekonomik finans ve bankacılık sektörü üzerindeki etkisini gözler önüne sermiştir. Bitcoin başta olmak üzere benzer pek çok kripto paranın yeni bir ekonominin temellerini attığı iddiaları bu yönden birçok delil taşımaktadır. Günümüzde dünya genelinde en fazla işlem gören ve özellikle online alışverişlerde yaygın olarak kullanılan kripto paralar, bazı firmaların bu alanda yaptıkları çalışmalar ile ödeme işlemlerinde müşterilerinden kabul edilmektedir. Kripto paralar arasında yer alan:

Bitcoin Ethereum Tether Ripple Litecoin vb.

Birçok farklı birim piyasalar da aktif olarak işlem görmektedir. Blok zincir adı verilen şifreleme yöntemi ile bağlanan ve güvenli hale gelen kripto paralar, sürekli gelişen ve büyüyen bir kayıt listesine sahiptir.

Kripto para ile ödeme devri

Kripto paraların gelecekte ekonomik sistemde güçlü değişimlere neden olacağı görüşlerinin artmaya başlaması ve bu paraların hızla yükselmesi günlük hayatta da kripto para ile ödeme yapılma sürecini hızlandırmıştır. Takas işlemlerinde kullanılan ve dijital ve şifreleme tabanlı olarak geliştirilen bu sanal paralar hali hazırda alışverişler için kullanılabilir duruma gelmiştir. Teorik olarak banka ve kredi kartları ile yapılan ödemelerde olduğu gibi sanal olarak ödeme yapılmasına karşın bu sistemler ile benzer bir mantıkla çalışmaktadır. Blok zincir teknolojisi ile günümüzde bankalar, telekomünikasyon ve finansal hizmetlerin de bu sistemleri kullanmaya başlaması kripto paraların yaygınlaşmasını sağlamıştır. Özellikle bu sistem ile tüm aktarımların kaydının tutulması ve tek bir merkez dışında geniş bir ağ üzerinde verilerin saklanması güvenliğin artırılmasında etkili bir unsur olmuştur. Gelecekte de para transferi ve ödeme altyapılarında çeşitli banka ve kuruluşların bu altyapılara yatırım yaptıkları görülmektedir.