Bu çok yıllık saplı bir bitki olup, güçlü kokusu vardır. Yuvarlak dişi büyük 6-10 kadardır. Diş örtüsü kül beyazı veya açık kahverengi olur. Yaprağı dibinden çıkar. Oval ve ip gibi olup genişliği 2,5 cm kadardır. Dibi kabza gibidir. Çiçek sapı dik olup 60 cm kadardır. Şemsiye gibi demeti küçük olup ve sıkışık olup 1-3 kadar örtücü yaprakları vardır. Örten yaprakların uzunluğu 8-10 cm’dir.

Perdeli soluk yeşildir. Çiçek aralıklarında sayısız mürekkep soluk kırmızı renkli dibi olup uzunluğu 4 mm’dir veya hiç köksüz olur. Sapı ince olup çiçeğinden uzun çiçek örtüsü altı tanedir. Rengi açık pembedir. Şekli ovaldir.

Meyvesi ilaç için kullanılan kısımdır. Yuvarlak saplı, oval top şekilli veya kısa topaç şeklindedir. Sırtı kül beyazı veya açık gridir. İnce bir kabuğu vardır. Kabuk soyulunca içinden 6-10 kadar sarımsak dişleri çıkar.

KİMYASAL İÇERİĞİ: Taze sarımsağın her 100 gr’ı 70 gr su, 4,4 gr protein, 0,2 gr yağ, 23 gr kh içerir. 0,7 gr lif, 1,3 gr kül maddesi, 5 mg Ca, 44 mg P, 0,4 mg Fe, 0,24 mg B1 vit., 3 cgr riboflavin, 0,9 mg nikotin, 3 mg C vit. içerir.

Sarımsak içerisinde yüzde 0,2 uçucu yağ, buruk tat ve özel kokusunu verir. Alicin ve çeşitli başkaları.

Bunun dışında uçucu yağ içersinde citral, geraniol, linalool, vs. vardır.

Sarımsakta acı madde aminoalitsin bakteri öldürücü etkiye sahiptir. Taze sarımsakta bu etki yoktur. Sarımsak acılı olanın suda çözüntüsü sıcakla temas edince çok hızla etkisini kaybeder.

FARMAKOLOJİK ETKİLERİ:

-Bakterilere karşı etki

Bakterilere karşı en önemli bitkiler soğan ve sarımsaktır. Sarımsağın bakterisit etkili saf maddesi acı madde aminoalitsindir.

Bu saf madde kararsız özelliğinden dolayı pratikte kullanılmaz. Lakin sarımsak preparatları, hatta sarımsağın kendisi çok eskiden beri geniş çapta çok çeşit bakteri, virüs ve protozoalik iltihaplara klinikte kullanılır.

Bulaşıcı hastalıklarda tedavi edici ve koruyucu olduğu kanıtlanmıştır.

Sarımsağın uçucu özellikli maddesi, sarımsağın özü, sarımsağın demlenmesi ve sarımsağın suyu deney tüpünde çok çeşitli hastalık oluşturucu bakterilere, mesela beyin zarı iltihabı, akciğer iltihabı, (zincir gibi bakteri), boğmaca, dizanteri, kalın bağırsak kolit, sıtma, paratifo, tbc (çubuk b.), kolera, etkenlerine karşı etkilidir.

Bunların hepsinde açık bir şekilde durdurucu veya öldürücü etkiye sahiptir.

Penisilin, streptomisin, kloromisin, auromisin’e dirençli olan bakterilere sarımsaktaki etken madde phytocidin nisbeten, belirli ölçüde etkilidir.

Lakin şekil değiştirici yeşil çubuksu bakteriye karşı gücü fazladır. Pembe kabuklu sarımsağın bakterilere karşı etkisi beyaz kabuklu bakterilere göre daha güçlüdür.

Sarımsak preparatı olan phytocitinin grip virüsüne etkisi yoktur.

-Virüslere karşı etki

Sarımsağın uçucu maddesi, demlenmesi, lapası insan vücudu dışı deneylerde çok çeşitli hastalık etkeni virüslere karşı beyaz renkli tesbih gibi virüsler dahil durdurucu ve öldürücü etkisi olduğu saptanmıştır.

-Protozoalara karşı etki

Vücut dışı deneylerde sarımsağın suda demlenmesi her çeşit sade, basit protozoaları öldürür, pembe kabuklu sarımsağın etkisi pembe kabuklu sarımsaktan daha iyidir.

Amiboid dizanteride iyi etkilidir.

Sarımsağın özü sarımsak uçucu maddesi veya sarımsak demlenmesinin vücut dışı deneylerde cinsel yolla bulaşan damla krutunaya karşı etkilidir.

Vücut dışı deneylerde sarımsağın içindeki bakteri öldürücü madde büyük farenin veya deniz domuzunun spermini hızla öldürür. Ölü spermin morfolojik değişimi gözlenmemiştir.

-Kalp damarlarına etkisi

Sarımsağın yeni yapılmış terkibi alifidin zararlı özelliği çok azdır. Kalp ritmini yavaşlatıp kalbin kasılma gücünü artırır. Damarların ucunu gevşetip idrarı çoğaltır. Klinikte yüksek tansiyon ve damar sertliği hastalıklarında önemli faydası vardır.

-Diğer etkileri

Sarımsağı preparatı satal içilse kronik kurşun zehirlenme belirtilerini düzeltir. Belki bu içindeki sülfatlanmış maddedendir.

-Beden içindeki etki mekanizması

Sarımsak içindeki bakteri öldürücü maddenin vücuttaki tesiridir. Sarımsak preparatını içtikten yarım saat sonra kana geçer. Altı saat sonra idrarla dışarı atılmaya başlar. Dil altı tutmanın önemi içmekten daha iyidir.

-Zararlı etkisi

Sarımsak haricen sürülürse tahriş eder. Kırmızı kan hücresiyle buluştuğunda onları rengi siyahımsı mor renge dönüştürür. Yüksek yoğunlukta kırmızı kan hücresini çözer, eritir. Sarımsağın uçucu maddesi tavşanda kan şekerini düşürür. Mide sıvısı salgılanmasını durdurur. Kanı azaltır (kansızlık). Eskiden beri belirtildiğine göre sarımsağın suda çözünen ve alkolde çözülmeyen terkibi tavşanların toplardamarına enjekte edildiğinde kandaki şekeri yükseltir. Sarımsağın uçucu yağında da aynı etki vardır. Sarımsağın suda çözünen ve alkolde çözülmeyen terkibi veya uçucu yağı tavşanın toplardamarına enjekte edilince kandaki kırmızı hücresini ve kırmızı kan hücre proteinini azaltır. Çiğ sarımsak da aynı etkiyi gösterir.

TABİATI: Üçüncü derecede kuru sıcak, az rutubetlidir.

ÖZELLİKLERİ: Çürümeyi önleyici, kasılmaları gevşetici, yara temizleyici ve iyileştirici, mideyi kuvvetlendirici, gaz giderici, rutubeti kurutucu, yemeklerde tat verici özelliklere sahiptir.

KULLANIM ALANLARI: Ciltte irinli yara, egzama, bağırsak sıtması, boğaz ağrısı, kuru öksürük, akut astım, zatürree, kısa öksürük, bronşektazi, ac tbc, karında şişkinlik, aşırı gaz, iştahsızlık, sindirim bozukluğu, karında sancılı ağrı, felç, yüz felci, siyatik, titreme, eklem ağrıları, bel ağrıları.

KULLANIM USULÜ: Sarımsak ince ezilerek sulu egzamaya sürülür. Eğer irin birikmemiş olursa onu giderir, irin birikmişse onu patlatıp irini temizler. Bir kısım sarımsak suyuna üç dört misli su ekleyerek yıkanırsa yaraları temizler ve iyileştirir. Akıntılı yaraların suyunu çeker ve ağrısını durdurur.

Sarımsağı sıkarak özünü alıp su ilave edilip içilse veya uygun olan şuruplarla içilse bağırsak sıtmasını tedavi eder. Yetişkinler 2 cc’den 4 cc’ye kadar, çocuklar bunun yarısı, 4-6 saatte bir defa alınır.

Temizlenmiş sarımsak dişi emilir veya suyundan her 3-4 saatte bir defa 12-24 grama kadar kullanılırsa boğaz ağrısını iyileştirir. Sarımsak suyu morus rumra (ekşi mor dut) ile karıştırılırsa bademciği tam iyileştirir. Boğazdaki ödemi giderip ateşi düşürür, hastayı iyileştirir. Etkisi birkaç saat içinde görülür. Eğer iltihap kana geçmiş ve ateş devam ediyorsa bir hafta kadar kullanmak gerekir.

Sarımsak koklanırsa nöbetli kuru öksürüğün başlangıcında faydalıdır. Eğer kronik olsa ezilmiş sarımsak balla karıştırılıp yense düzeltir.

Ezilmiş sarımsağı balla karıştırıp günde dört defa uzun süre kullanılırsa balgamı söktürerek öksürüğü giderir, karın acıktırır, gece terlemelerini durdurur. Vücut ağırlığını artırır ve uyku getirir. Tüberküloz tedavisinde faydalıdır. Sarımsağın özü sürekli kullanılırsa gazı gidererek karın ağrısını durdurur, iştahı açar. Sarımsak susam yağı ile pişirerek eklem ve baş ağrılarına sürülür. Muşadır ile karıştırılıp vitiligo ve siyah vitiligoya sürülse fayda verir.

Sarımsağı ezerek balsuyu ile kullanılırsa felç ve yüz felci için çok faydalıdır. Sarımsak macunu hazırlanıp verilse akciğer hastalıkları ve tendon hastalıkları ve tendinitte faydalıdır.

Sirkeyle beraber verilse ses kısıklığını, unutkanlığı giderir.

Sarımsak zehirli haşerelerin ısırdığı yere sürülse zehiri giderip ağrıyı durdurur.

KULLANIM MİKTARI: 2-4 gram. Hamilelerde zararlıdır.

ISLAHI: Badem yağı, kişniş, tuz ve suda pişirip yenmesi.

******

SOĞANIN GİZLİ ÖZELLİKLERİ

Soğangiller ailesindeki bitkinin yumrusudur.

Çok yıllı saplı bir bitki olup keskin hoş kokuludur, başı büyük ve yuvarlaktır. Dış kısmı kırmızımsı kabukla sarılmıştır.

Yaprakları silindir şeklinde ortası delik olup uzunluğu 25-50 cm’dir. Çapı 1-1,5 cm’dir, ortadan aşağısı daha kalındır, yeşil rengi beyaza döner.

Çiçek dallarının yüksekliği 1 m’ye kadar ulaşır. Dalları silindir şekilli ortası delik, ortadan aşağı doğru büyük olup çapı 3 cm’ye ulaşır.

Şemsiyeye benzeyen çiçek silsilesi yuvarlaktır. Çiçek sapının uzunluğu 2,5 cm’yi geçmez. Tohumluk kısmı üstte olup üç köşeli, üç odalıdır.

Kese boynu ip gibidir. Bu kese kozalak meyvesi olup, içinde çok miktarda tohum vardır. Tohumu oval, siyahtır.

Çiçek mevsimi Haziran ve Temmuz’dur.

KİMYASAL İÇERİĞİ: Kokulu maddelerden thiol, methyldisulfide, allyldisulfide, az miktarda citrate bulunur. Elma asidi tuzu, malate vs içerir ve çok miktarda amino asitler ve karotin vardı.

FARMAKOLOJİK ETKİLERİ: Yetişkin bir insan 60 gr yağda pişirilmiş soğanı her gün yerse, kan plazma kolesterolü yükselir. Soğan, lifli proteinlerin çözülmesini yükseltir. Arterlerin aterosklerozunu tedavi eder.

Hayvanlarda yapılan tecrübede mide bağırsak yollarının esneme gücünü yükseltip, boşaltımı çoğaltır. Bundan dolayı bağırsakta zayıflıkta ve dizanterinin sebep olmadığı bağırsak iltihabında kullanılır.

Bakteri öldürücü etkiye sahiptir.

Halk arasında idrar söktürücü ve balgam söktürücü olarak kullanılır.

TABİATI: İkinci derecede sıcak, birinci derecede kurudur. Biraz nem vardır.

ÖZELLİKLERİ: Ödem söktürücü, hazmı iyileştirici, besinleri çözücü, parçalayıcı, balgam sökücü, temizleyip parlatıcı, cinsel isteği artırıcı, enfeksiyon önleyici, adet ve idrar söktürücüdür.

KULLANIM ALANLARI: Baygınlıkta, kalp hastalıkları, idrar zorluğu, adet zorluğu, kesik kesik öksürük, cinsel zayıflık ve göz hastalıklarının tedavisinde kullanılır.

KULLANIM USULÜ: En çok yemeklerde kullanılır. Soğanın kaynatılmış suyu damla damla idrar yapmayı düzeltir. Çiğ yendiğinde adet ve idrar söktürür, büyük abdesti yumuşatır, göz hastalıklarını tedavi eder. Soğanın sıkılmış suyuna kaynatılıp bal ve kaymak konsa cinselliği güçlendirir. Soğan köze gömülüp pişirilse sıkılan suyu vücutta ödeme, siyah lekelere, beyaz lekelere sürülse faydalı olur, dış hemoroidi temizlemek için dıştan sürülür.

Eski zamanlarda vebadan korunmak için çiğ soğan kullanıldığı söylenir.

Soğanın sıkılmış suyuna bal konup içilse kısa öksürüğe iyi gelir.

Uzun seyahatlerde hava değişimine, gidilen bölgenin havasına uyum sağlamaya yarar.

Soğanın sıkılmış suyundan her gün iki kaşık (10 mm) içilirse kalbi besleyen damarları açar.

Soğanı ezerek bayılmış kimseye koklatılırsa ayıltır; histeri hastalığında önemlidir.

Soğanın közde pişmişi ılık olarak sürülse ödemi dağıtır.

KULLANIM MİKTARI: Soğan suyu günde 20-30 mg.

ZARARLARI: Kuru ve sıcak mizaçlı kimselere zararlıdır. Fazla kullanıldığında unutkanlık yapar. Vücutta ve başta gaz üretir.

ISLAHI: sirke, tuz, bal, nar suyu.

Dr. Erdoğan Zaim

Editör: TE Bilisim