Diriliş Postası Muhabiri Ceyhun Aşirov/Analiz-Yorum
Hem Dünya’da hem de bölgede uzmanlar, tarafsız gözlemciler ve analizciler aşağıda sayacağım maddeler üzerinde ittifak etmiştiler.
Bakü bu maddeleri uygulamadığı takdirde Dağlık Karabağ’ın işgali zaman içinde “meşruiyet” kazanacak, unutulmaya yüz tutacak ve Ermenistan konumunu daha da güçlendirecektir.
Bütün Dünyanın bildiği gibi Dağlık Karabağ işgal altından kurtulması için siyasi ve askeri olmak üzere iki çözüm yolu vardır.
-Bilindiği gibi siyasi çözümün liderliğini ve “Hakemliğini” ABD, Rusya ve Fransa’nın oluşturduğu Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı AGİT/Minsk Grubu yapmaktadır.
Aradan geçen 27 senede AGİT/Minsk Grubu Dağlık Karabağ’ın siyasi yollarla çözülmesi istikametinde ciddi adımlar atmış değil.
1-24 Mart 1992 tarihinde Helsinki şehrinde kurulan Minsg gurubuna Türkiye üye ülke gibi alınmamıştır. Geldiğimiz bu noktada Azerbaycan Minsk gurubuna Türkiye’nin üye ülke stratusunda alınması için baskı yapmalı ve en nihayetinde Ankara Minsk gurubunun dâhil edilmelidir.
2-Azerbaycan Ermenistan’a kıyasla askeri, ekonomik bölgesel konumu ve nüfus yapısı olarak çok daha öndedir ama Ermenistan AGİT Minsk gurubunda olduğu gibi Askeri olarak da son derece önemli işbirlikleri yaparak bir nevi kendisini garantilemiştir.
-Ermenistan Rusya’nın Başını çektiği Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü üyesidir. Bilindiği gibi KGAÖ tıpkı NATO’nın 5. Maddesi gibi bir yapıya sahip olup bu örgüte üye bir devlete saldırı olduğu takdirde diğer ülkelerde özellikle Rusya saldırıya maruz kalan ülkeyi korumakla mükelleftir.
Bunun yanında Ermenistan’da binlerce Rus askerinden müteşekkil iki büyük Rus üssü bulunmaktadır. Dolaysıyla Erevan ve Gümrü’de bulunan Rus üsleri Ermenistan’ı askeri olarak korumaktadır.
Azerbaycan bu kuşatmayı kırmak için bölgeye TSK’yı davet ederek Rusya’nın karşısında bir denge oluşturmalı. TSK’nın kabiliyetinden sahada yararlanılanıdır.
3-Ermenistan Rusya’da gelişmiş silahlar almaktadır, Azerbaycan’da buna karşılık olarak Türkiye’den başta İHA/SİHA, Atak Helikopterleri, obüs topları gibi silahlar almalı cephe hattına konuşlandırmadır.
4-Ermenistan’ın Dünya’ya açılan 4 tane kara kapısı vardır; Türkiye ve Azerbaycan sınırları kapalı olan Ermenistan, kara yolu olarak sadece Gürcistan ve İran Koridorunu kullanmaktadır.
Bakü Tiflis üzerinde petrol ve gaz gibi kozlarını ve Gürcistan’da yaşayan 700-800 bin Azerbaycanlı nüfus yapısını da değerlendirerek Ermenistan üzerinde baskı oluşturma imkânı vardır.
5-İran’da ise 20 milyon fazla Azerbaycanlı yaşıyor. Bakü oradaki Azerbaycan nüfusu destekleyerek Ermenistan’a abluka uygulanması konusunda Tahran üzerinde etki oluşturmayı denemelidir.
6-Azerbaycan;
-Tiflis-Ceyhan petrol hattı
– Güney Kafkasya Doğalgaz hattı
-Bakü-Tiflis-Erzurum Doğalgaz hattı
-Bakü-Supsa Petrol Hattı İle Batı’nın enerji güvenliğini sağlıyor. Ayrıca Azerbaycan Orta Asya ve Türk Dünyasına açılan kapı konumundadır… Bakü bu stratejik konumunu, enerji kaynaklarını kullanarak Ermenistan savaşında Batı’yı yanına alarak ciddi müttefikler kazana bilir, nitekim Azerbaycan Petrollerini İngiltere ve ABD şirketleri çıkartıyor ve ‘’Azeri life’’ petrolü İtalya ve İsrail’e satılıyor.
Artık sorunun üzerinden 30 sene geçti, zaman tükeniyor… Azerbaycan’ın bir milyon göçmeni var, topraklarının %20’i işgal altındadır. Dağlık Karabağ’ın işgalinden dolayı su kaynakları da yeterince kullanılamıyor ve Azerbaycan su sorunu ile de karşı karşıyadır. Bakü’nün artık somut adımlar atması gerekmektedir.
