Kış mevsiminde ısınma gereksinimlerine bağlı ortaya çıkabilen aksaklık veya ısınma araçalrının yanlış kullanımı nedeniyle sık sık karşılaştığımız karbonmonoksit zehirlenmesi nedir ve nasıl gelişir?.. Son olarak bugün Çorum’un Osmancık ilçesindeki bir öğrenci yurdunda yaşanan ve 103 öğrencinin hastaneye kaldırılmasına neden olan karbonmonoksit zehirlenmesi ve belirtileri konusunda yoğun aramalar yapılıyor. Peki, Karbonmonoksit zehirlenmesi nedir? Karbonmonoksit zehirlenmesi nedeni ve belirtileri nelerdir?.. İlk yardım olarak neler yapılabilir nasıl tedavi edilir?.. Konuyla ilgili bilgilere haberimizde yer verdik…
KARBONMONOKSİT ZEHİRLENMESİ NEDİR?
Bu sabah Çorum’un Osmancık ilçesindeki bir öğrenci yurdunda, karbonmonoksit zehirlenmesi şüphesiyle 103 öğrencinin hastaneye kaldırılmasının ardından konuyla ilgili detaylar bir kez daha internet ortamında araştırma konusu oldu.
Osmancık Ömer Derindere Fen Lisesi Kız Öğrenci Yurdu’ndaki 103 öğrencinin, karbonmonoksit zehirlenmesi şüphesiyle Osmancık Devlet Hastanesi ile Hitit Üniversitesi Erol Olçok Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ne kaldırıldığını bildiren Çorum Valisi Mustafa Çiftçi, öğrencileriden bazılarının yoğun bakımda tedavi gördüğünü ancak bilinçlerinin açık olduğunu aktardı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan Vali Çiftçi’den bilgi aldı
Ayrıca yaşanan zehirlenme vakasının ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Çorum Valisi Mustafa Çiftçi’yi arayarak konuya ilişkin detaylı bilgi aldı.
İletişim Başkanlığından yapılan açıklamaya göre, Erdoğan, Vali Çiftçi ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi.
Görüşmede, Osmancık’taki bir kız öğrenci yurdunda karbonmonoksit zehirlenmesi şüphesiyle hastaneye kaldırılan öğrencilerin sağlık durumuyla ilgili bilgi alan Erdoğan, Çiftçi’ye geçmiş olsun dileklerini iletti.
Bugün yaşanan uyarıcı niteliğindeki bu olayın ardından vatandaşlar da karbonmonoksit zehirlenmesi ile alakalı araştırmalara başladı. Peki karbonmonoksit zehirlenmesi nedir?..
Bir karbon ve bir oksijen atomundan oluşan, zehirli bir gaz olan karbonmonoksit (CO),doğal gaz, tüp gazı, gaz yağı, benzin, kömür ve odun gibi yakıtların yanması ya da tam olarak yanmaması sonucu ortaya çıkar.
Duman içinde yoğun olarak bulunmakla birlikte, gazın kendisinin, havadan hafif, kokusuz, tatsız, renksiz olması ve tahriş edici olmaması nedeniyle fark edilmediğinden ‘sessiz katil veya sinsi düşman’ olarak anılır.
Yapısında karbon ihtiva eden yakıtların, havalandırması az olan yerlerde yanmasıyla, maden ocaklarında, garaj veya benzeri yerlerde egzoz dumanına bağlı olarak, tüp gaz ve şofben kullanılan yerlerde, lodos rüzgarları zamanında sobadan çıkan dumanlarla, yangınlarda diğer toksik gazlarla birlikte, karbonmonoksit zehirlenmesi çok sık görülür.
KARBONMONOKSİT BEDENİ NASIL ETKİLER?
Karbonmonoksit (CO) gazı, solunduktan sonra akciğerlerden kana geçerek, alyuvar dediğimiz, kırmızı kan hücrelerinin içerisinde bulunan ve dokulara oksijen taşıyan hemoglobine oksijenden ortalama 200 kat daha hızlı ve çok sıkı bağlanarak karboksihemoglobin (COHb) oluşturur.
Normal şartlarda havadaki oksijenleri oksihemoglobin şeklinde, hücrelere taşıyan alyuvarlar, karbonmonoksit gazına maruz kaldığımız süre boyunca, yeterince oksijen taşıyamadığından, hücreler ölmeye başlar ve özellikle beyin başta olmak üzere, kalp ve diğer organlar çalışamaz hale gelir.
Hücre ölümlerinin ilk emaresi beyinde görüldüğünden, vücudun ilk tepkisi baş dönmesi ile baş ağrısıdır. Karbonmonoksit gazının yoğunluğu ve süresi zehirlenmede önemli olup, belirli bir seviyeden sonra hastaya, acil müdahale edilse bile, beyin hücrelerinde ölüm gerçekleşeceğinden geri dönüşü olmayan hasarlar meydana gelebilir.
KARBONMONOKSİT ZEHİRLENMESİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Karbonmonoksit gazına maruz kaldığımızda, kandaki hemoglobinin %20’si karboksihemoglobine dönüştüğünde, baş dönmesi ve baş ağrısı ile başlayan ilk belirtiler, sinyaller görülür, oran %50’ye çıktığında bilinç kaybı, %60-70 civarında ise ölüm gerçekleşir.
Hafif zehirlenme belirtileri;
Baş ağrısı, Baş dönmesi Dalgınlık Mide bulantısı, Yorgunluk hissi Nefes darlığı Kalp çarpıntısı
AĞIR ZEHİRLENME BELİRTİLERİ NELER?
Sersemlik Unutkanlık Kusma Ciltte kırmızılık Genel bitkinlik Kas krampları Bilinç kaybı Solunum durmasıyla ölüm
KARBONMONOKSİT ZEHİRLENMESİNDE ‘İLK YARDIM’ NASIL OLMALIDIR?
Zehirlenen bir kişiye yardım eden kişi, kendisini de korumalıdır. Camlar açılmalı ya da kırılmalıdır. Kişi hızla ortamdan uzaklaştırılmalı, açık havaya çıkılmalıdır. Acil Yardım Servisi (112 Hızır Acil) aranmalıdır. Açık havaya çıkıldığında ya da tehlikeden uzaklaşıldığında, ağız ve burun temizlenmeli, nefes alıp vermesi durmuşsa, suni solunum( Temel Yaşam Desteğine) sağlanmalıdır.
KARBONMONOKSİT ZEHİRLENMESİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Karbonmonoksit zehirlenmesinin tedavisi, hastanın klinik durumuna ve kandaki ‘karboksi hemoglobin (COHb) miktarına göre yürütülür. Hastalara, oksijen ve serum takıldıktan sonra, hayati durumu kontrol altına alınıp, kalp, akciğer ve beyin fonksiyonları değerlendirilir. Karbonmonoksit zehirlenmesi şüphesi olan veya teşhisi konulan her hastaya, hızla yüksek dozda (tercihen %100) oksijen tedavisi uygulanmalıdır.
Ağır karbonmonoksit zehirlenmesi durumunda, karboksihemoglobin düzeyi % 40’tan fazla, kalp-dolaşım sistemi ve nörolojik bozuklukları fazla olduğundan, yaklaşık 4 saatlik %100 oksijen tedavisine rağmen düzelmezse, ‘hiperbarik oksijen tedavisine ihtiyaç vardır.
Hiperbarik Oksijen Tedavisi (HBOT) nedir?
Zehirlenme ve diyabet, felç, yanıklar gibi birçok hastalıkta hayat kurtaran, hasarı azaltan, kalıcı hasar oluşumunun önlenmesinde de önemli yeri olan tedavi işlemidir.
Hiperbarik Oksijen Tedavisi (HBOT),tümüyle basınç odasına giren hastaya, 1 atmosferden (deniz seviyesi) yüksek basınçlarda (genellikle 2-3 atmosfer),maske, endotrakeal tüp veya özel başlıklarla aralıklı olarak %100 oksijen solutularak uygulanan bir tedavi şeklidir. Basınç altında, belirli bir hacim içinde, çok daha fazla oksijen molekülleri olduğundan, yani kanda çok daha fazla çözünmüş hiperbarik oksijenle, hasar görmüş hipoksik hücrelere oksijen sağlanır. Böylece hemoglobine çok sıkı olarak bağlanmış karbon monoksit molekülünden kurtulmak mümkün olabilir.
KARBONMONOKSİT ZEHİRLENMESİNİ ENGELLEMEK İÇİN NE TÜR ÖNLEMLER ALINMALIDIR?
Ev ve işyerlerinde doğal gaz ile kullanılan cihazların her yıl bakımlarını yaptırın. Doğalgaz cihazlarına yeterli oksijen sağlanması için hava girişini kapatmayın. Baca bağlantısının uygun olduğundan emin olun. Bacaların tıkanık olmadığı, temiz olduğundan emin olun. Şofben ve kombi ile ilgili problemlerin giderilmesi konusunda mutlaka yetkili servislere başvurun. Kapalı garajda araçlarınızı uzun süre çalışır durumda bırakmayın. Lodoslu havalarda, bacanız standartlara uygun değilse soba yakmayın. Karbon içeren yakıtların kullanıldığı yerlerde karbonmonoksit sensörleri kullanın.
