Teknoloji hayatımızın bir parçası durumuna geldi. Özellikle akıllı telefon, tablet ve bilgisayar kullanım yaşı her geçen gün düşüyor. Çocuklar küçük yaşlarda akıllı telefon ve tabletlerle tanışıyor. Bu durum ister istemez birtakım sorunların ortaya çıkmasına sebebiyet veriyor. Özellikle kişisel gelişimini tamamlayamamış, karakteri oturmamış ve dünyaya dair birçok konu hakkında bilgi sahibi olmayan çocukların eline akıllı telefon ve tablet tutuşturularak sanal dünyanın karanlık yüzüne sürüklenmesi birçok tehdidi meydana getiriyor. 18 milyon öğrenci 17 Ocak Cuma günü (yarın) son ders zili ile birlikte karne alacak. Yarıyıl tatilinde birçok öğrenci dinlenme fırsatı bulacak. Peki tatil döneminde teknolojik aletleri öğrenciler ne kadar kullanmalı? Konuyla ilgili Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi ve Dijital İletişim Araştırmacısı Doç. Dr. Ali Murat Kırık ve Psikolojik Danışman Sedef Terzi Diriliş Postası’na konuştu.

Ali Murat Kırık

Z KUŞAĞININ SORUNU DİJİTAL BAĞIMLILIK

Ebeveynlerin “dijital bakıcı” olarak teknolojik cihazları çocuklara gelişigüzel bir şekilde verdiğini belirten Kırık, bu durumun dijital bağımlılığı tetiklediğini söyledi. Çocukların teknolojik cihaz kullanım sürelerinin 1 saatle sınırlandırılması gerektiğinin altını çizen Kırık, “Dijital bağımlılık özellikle 2000 ve sonrası doğan Z Kuşağı’nın en büyük sorunları arasında. Çünkü sanal dünya aracılığıyla sunulan içerikler, gösterişli hayatlar, üretilen videolar, çekilen fotoğraflar çocukların bilinçaltına doğrudan etki etmektedir. Genelde ebeveynler çocukların akıllı telefon ve tabletle ilgilenmesinde herhangi bir sorun görmemektedirler. Ailesinden gerekli ilgi ve alakayı görmeyen çocuk için teknolojik cihazlar yeni insanlar tanıyacağı, oyun oynayacağı, eğleneceği yeni nesil iletişim alanlarıdır. Ebeveynler bu süreçte ne tamamen teknolojik cihazları yasaklamalı ne de tamamen onları bu cihazların merkezine koymalıdır. Kısıtlama getirmek en idealidir. Ama ebeveyn kontrolü bu noktada büyük baları rol model olarak alan çocuk ister istemez onları zaman zaman taklit edebilmektedir. İşte tam bu noktada ebeveynler de teknolojik cihaz kullanım sürelerine kısıtlama getirmeli ve çocuklarıyla ilgilenerek onları “dijital bakıcı”ların elinden kurtarmalıdır.” dedi.

ÇOCUKLARIN MUTLAKA BİR HOBİSİ OLMALI

Ailelerin çocuklarını dijital dünyanın tehlikelerine karşı mutlaka uyarmaları gerektiğini vurgulayan Kırık, “Yarıyıl tatilinde haftada bir gün seçerek çocukları ödüllendirmelidirler. Bu seçtikleri gün ders konusunda çocukları zorlamamaları ama gelişigüzel bir şekilde de ellerine akıllı telefon ve tablet vermemelidirler. Bu gün içerisinde ailece yapılacak gezi, yürüyüş gibi faaliyetler, etkinlikler çocukların sanal ortamdan uzak kalmasını sağlayacak, yüz yüze iletişimi güçlendirecektir. Çocuklarla özellikle sabah saatlerinde derslere yönelik 2-3 saat yapılacak tekrarlarla bilgilerin taze kalması sağlanacaktır. Böylece çocuk aile ilgisini de hissedecektir. Çocuklarla kitap okuma saatleri yapılması da teknolojik cihazlardan kopuşu sağlayacaktır. Ebeveynler akıllı telefon ya da tabletle ödüllendirme yerine kitapları tercih etmelidir. Günümüzde zaman, paradan daha kıymetlidir. Dolayısıyla yarıyıl tatilinde her günün planlı bir şekilde organize edilmesi oldukça mühimdir. İş sorumluluğu ve görev bilincinin kazanılması çocukların zamanla dijital dünyadan uzak kalmasını sağlayacaktır. Çocukların mutlaka bir hobisinin olması gereklidir. Hayata renk katan, pozitif duygular oluşturan hobilerle birlikte çocuk teknoloji bağımlılığında kurtulabilmektedir. Ata binmek, enstrüman çalmak, satranç oynamak, yüzme ve jimnastik gibi hobiler gelecek hayatında da çocuğun gelişimine önemli ölçüde katkı sağlamaktadır.” şeklinde konuştu.

“2020 Eğitim takvimi” uygulaması”

Teknolojiyi en aza indirgeme adına çocukların hikâye, roman kitapları okuması gerektiğini anlatan Terzi, “Çocuğun spor dallarından birine olan ilgisi en iyi şekilde değerlendirilmeli. Arkadaşlarıyla vakit geçirebileceği zaman ve alanlar oluşturulmalı. Sadece bilgisayar değil, çocuğun sağlıklı yaşam, beslenme gibi

alışkanlıkları da kontrol altında olmalı. Bir de yeni yıl ile birlikte Millî Eğitim Bakanlığı eğitime bir yenilik daha getirdi. 2020 yılının ilk günü ‘Bugün 24 saat ve her saniyesi çok kıymetli’ sloganı ile veli ve öğrencilerin cep telefonlarında da kullanabilecekleri “2020 Eğitim Takvimi” uygulamasını yayınlandı. Uygulamada “Günün Sözü”, “Günün Değeri”, “Günün Önerisi”, “Günün Kelimesi”, “Günün Doğrusu”, “Günün

Atasözü”, “Günün Çözümü”, “Günün Nedeni”, “Günün Oyunu” yer alıyor. Hem teknolojiyi etkin kullanmak açısından hem de çocukları geliştirmek açısından bu uygulama kadim bilgilerimizi elde etmede, yalan yanlış bilgilerden arınarak doğru ve saf bilgiye ulaşma noktasında etkin bir rol oynamaktadır.” şeklinde konuştu.

Psikolojik Danışman Sedef

DİJİTAL DETOKS YAPIN

Ailelerin, çocukların kullandığı uygulamalar, gezdiği web siteleri de mutlaka denetlenmeli, sosyal medya ve sanal ortamda siber zorbalığa maruz kalıp kalmadıkları kontrol edilmeleri gerektiğini söyleyen Kırık, “Aileler de bu süre zarfında dijital teknolojilerden uzaklaşmalı ve çocuklara örnek olmalıdır.3T olarak tabir edilen telefon, tablet, televizyon bağımlılığı öğrencilerin derslerdeki eksiklerinin giderilmesine engel olmaktadır. Teknolojini dozunda kullanmak oldukça önemlidir. Dijital bilincin oluşması adına dijital okuryazarlık büyük önem arz etmektedir. Dijital medyayı yetkin biçimde kullanmak, anlamak ve farkındalık oluşturmak son derece mühimdir. Çocuklar dijital medyaya bağlanmalı ama bağımlı olmamalıdır. Öğrenciler akranlarıyla, sınıf arkadaşlarıyla yarıyıl tatilinde de buluşmalı birlikte ders çalışarak farklı etkinliklerde bulunmalıdır. Okunacak elektronik kitapların yorumlanması ve değerlendirilmesi, akıllı telefon orucu ve dijital detoks şüphesiz ki çocukların bu günleri verimli kullanmasını sağlayacaktır. Dijital detokstan kastımız belirlenen zaman diliminde başta internet olmak üzere teknoloji erişimini kısıtlayarak zihinsel ve bedensel arınma sağlamaktır. Umarım yarıyıl tatili tüm öğrenciler için verimli geçer ve eksiklerini gidererek her anlamda ikinci döneme hazır bir şekilde giriş yaparlar.” ifadelerini kullandı.

Tatilde anne babalar online

En büyük sorunun elinden telefonu düşürmeyen ebeveynin, çocuktan cihaz sakınmaya çalışması olduğunu belirten Terzi, “Eğer ebeveyn sürekli olarak bilgisayar, tablet, telefon gibi cihazlarla uğraşır durumdaysa, çocuktan aksini beklemek mümkün olmaz. Burada ebeveyne düşen ilk görev, önce kendi kullanımını sınırlandırmak ardından çocuğun kullanımını kontrol etmek olmalıdır. Aile ile kaliteli vakit geçiremeyen çocuk soluğu bilgisayar başında alıyor. Anne baba olmak sevgi ile emek gerektiriyor. Hiçbir ekran, hiçbir bilgi, ebeveynin sıcak bir gülümsemesinden daha yararlı değildir.” dedi

TATİLDE TEKNOLOJİNİN SINIRSIZ KULLANIM İZNİ YANLIŞ

Yarıyıl tatilinde çocukların telefon, bilgisayar ve tabletle mümkün olduğu kadar az vakit geçirmesi gerektiğini söyleyen Terzi, “İhtiyaç dışı ve kontrolsüz kullanım, dünyadaki tüm sağlık otoritelerinin kabul ettiği teknoloji bağımlılığına sebep oluyor. Bu nedenle çocukların okul döneminde bu cihazlardan yoksun bırakılıp, tatilde sınırsız kullanımına izin verilmesi son derece yanlış. Ailelerin bunu bir ödül sistemi olarak görmesi yapılan hataların başında gelmektedir. Onun yerine bu süreler dışında çocuklara vakitlerini verimli ve keyifli geçirebilecekleri alternatif içerikler, zeminler oluşturmalarını tavsiye ederim. Çocukların teknolojiye yönelme sebebi boş zamanlarını nasıl değerlendireceklerini bilmemelerinden kaynaklanıyor. Ebeveynler mutlaka çocuklarına rehberlik etmeli ve zamanı etkili kullanmalarında destek olmalıdırlar.” dedi.

Editör: TE Bilisim