Geçtiğimiz hafta TRT1’de yayın hayatına başlayan Uyanış: Büyük Selçuklu dizisi büyük yankı uyandırdı. Selçuklu döneminde yaşanan olayların anlatıldığı Uyanış Büyük Selçuklu’da Ebul Kasım ismi gündem oldu. Diziyi büyük bir dikkatle izleyen seyirciler Ebul Kasım hakkındaki bilgileri merak ediliyor. Peki, Ebul Kasım kimdir? Uyanış Büyük Selçuklu Ebul Kasım hayatı ve ölümü nasıl? Ayrıntılar haberimizde…
Ebul Kasım kimdir?
Ebu’l-Kasım (ö. 1092), Anadolu Selçuklu Devleti’nin ilk döneminde İznik valisidir. Hanedanın kurucusu ve ilk sultan Kutalmışoğlu Süleyman Şah’ın ölümünden sonraki Fetret döneminde 3 yıllık bir süre Anadolu Selçuklu Devleti’ni yönetti. Süleyman Şah doğu seferine çıkarken akrabası Ebu-l Kasım’ı devletin başına vekili olarak atamıştı.
Ancak 1086 yılında Antakya yakınlarında Suriye Selçuklu Devleti Sultanı Tutuş’la yaptığı ve yenilgiye uğradığı savaşta ölünce, Süleyman Şah’ın iki oğlu I. Kılıç Arslan ve Kulan Arslan, Büyük Selçuklu Devleti Sultanı Melikşah’ın İsfahan’daki sarayına esir olarak gönderilmişti. Süleyman Şah’ın ölümü ve oğullarının esir edilmesi üzerine Ebu-l Kasım Anadolu Selçuklu tahtına geçerek ülkeyi bir sultan gibi yönetmeye başlamıştır. Kayseri civarlarına da kardeşi Ebu-l Gazi’yi emir tayin etmiştir. Bu dönem Anadolu Selçuklu Devleti’nin fetret dönemi olarak adlandırılır.
Sultan Melikşah’ın müdahalesi
Bu arada Anadolu’yu itaat altına almayı isteyen Büyük Selçuklu Devleti hükümdarı Melikşah, Emir Porsuk’u 50 bin kişilik bir kuvvetle Ebu’l-Kasım’ın üzerine yollamıştır. Porsuk Bey’in, tüm Anadolu beylerini itaat altına alarak İznik’e yaklaşması üzerine İznik’i kuşatmakta olan Bizanslılar kaçmış. ve bu kaçışı hisarlardan gören Ebu’l Kasım; Bizanslılar’ı takibe koyulmuş ve İzmit’in fethine muvaffak olmuştur.
Anadolu’da Türklerin güçlenmesinden çekinen I. Aleksios, bunun üzerine Ebu-l Kasım’la anlaşmak istedi ve onu Konstantinopolis’e davet etti. I. Aleksios’un bir diğer amacı İzmit’in kontrolünü ele geçirip burada sağlam bir kale inşa etmekti. Böylece Anadolu kıyılarında müstahkem bir mevki elde edecekti.
Emir Porsuk ordusuyla tek başına başa çıkamayacağını bilen Ebu-l Kasım bu daveti kabul etmiştir. Konstantinopolis’te çok iyi ağırlanmış, her gün zengin ziyafetlere katılıyor ve onuruna düzenlenen araba yarışlarını izlemeye götürülüyordu. Ziyaret uzatılırken İmparator gerekli malzeme, işçi ve ustaları İzmit’e göndermiş, bölgeyi emniyete almış ve yeni bir kale inşaa ettirmiştir. Ancak bu işler tamamlandıktan sonra Ebu-l Kasım’ın İznik’e gitme fırsatı olabilmiştir. Kendi yokluğunda İzmit’in elden çıkmasını sineye çekmek zorunda kalmıştır.
Ebu-l Kasım, İznik’i kuşatan Emir Porsuk kuvvetlerine karşı kenti zorlukla da olsa savundu. Zorda kalana kadar artık müttefiki olan Bizans’tan yardım istemedi, ne var ki daha sonra yardım talep etmek zorunda kalmıştır. Bu sırada I. Aleksios batıda Peçenek saldırılarını def etmekle meşguldü ve sultan için ayıracağı kısıtlıydı. Yine de küçük bir birliğe imparatorluk sancakları vererek İznik’e göndermiştir. Kenti üç aylık bir kuşatmaya rağmen düşüremeyen Porsuk kuşatmayı kaldırarak geri çekilmiştir. Emir Porsuk’un başarısız olması üzerine Melikşah Emir Bozan’ı göndermiştir. Bozan da kenti alamadı ve Ulubat Gölü yakınlarına çekilip kamp kurdu.
Ancak Büyük Selçuklu Devleti’yle savaşmayı göze alamayan Ebu’l-Kasım kardeşini İznik’te bırakarak Melikşah’a bağlılığını bildirmek ve Anadolu’daki durumunu emniyete almak üzere, on beş katır yükü altınla İsfahan’a hareket etmiştir. Melikşah Ebu’l-Kasım’ı huzura kabul etmedi, Anadolu’daki işleri Emir Bozan’a bıraktığını, onunla müzakere etmesi gerektiğini bildirdi. Bunun üzerine Ebu’l-Kasım İznik’e geri dönerken 1092 yılında yolda Emir Bozan’ın adamları tarafından yakalanarak yay kirişiyle boğulmuştur. Yeniden, bu kez Ebu-l Gazi’nin savunduğu İznik’i yeniden kuşatan Emir Bozan yeni bir sonuç elde edemeyince Urfa’ya dönmüştü
