Yıkanabilir maske kullanımında, Türk Standardları Enstitüsü (TSE) standartları belirleyerek geçtiğimiz günlerde internet sitesinde yayımlamıştı. Buna göre, virüse karşı korumada, kullanılan hijyenik bez maskelerin sahip olması gereken özellikler belirlendi. Belirlenen standartlarda, maskenin özellikleri, üretimi, tasarımı, temizleme, yıkama, kurutma ve bağlantı durumlarının nasıl olması gerektiği ilk kez ortaya konuldu. Söz konusu standartlar, TSE’nin internet sitesine yüklenerek erişime açıldı.
Henüz semptom geliştirmemiş veya belirtisiz kalan enfekte kişilerden solunum damlacıklarının atılımını en aza indirerek virüsün yayılmasını azaltmak için kullanılan maskeler, standarda göre, küçük, orta ve büyük boy olmak üzere üç şekilde sınıflandırıldı. Standartta, maskenin hangi kumaşlardan üretilmesi gerektiği de yer aldı. Buna göre, maske kumaşları sentetik veya doğal liflerden geliştirilecek, dokuma, örme, triko ya da dokusuz tekstil yöntemiyle üretilebilecek.
Yıkanabilir maskenin sahip olması gereken özellikler
‘Bileşenlerinde yırtılma, bağlantı noktalarının ayrılma bulunmamalı, nefes alabilir olmalı, uygun şekilde takılabilir ve rahat giyilebilir şekilde tasarlanmalı.
Tüm bileşenlerin temizliği ve dezenfeksiyonu evde yapılması kolay olmalı, risk taşımayan malzemeler ile üretilmiş olmalı, tahriş veya olumsuz sağlık etkileri bulunmayan kumaşlardan imal edilmeli, kullanılan kumaş dayanıklı olmalı ve ürünün kullanım ömrü süresince bütünlüğünü korumalı.
Kullanıcıyla temas edebilecek kısımlarında kullanıcıyı yaralayabilecek keskin kenarları bulunmamalı.’
Maskelerin tasarımına da standartlar getirildi
Hazırlanan standartla maskenin tasarımı da belirlendi. Buna göre yüz maskesinin özelliklerini şunlar oluşturdu:
‘Kullanıcının burun, ağız ve çenesi üzerine sıkı bir şekilde takılabilmeli ve maskenin yan tarafları yüze tam oturmalı.
Ayrıca maskeler, buğu önleyici özelliği olan veya olmayan yüz koruması veya burun köprüsü gibi ilave özelliklerin yanı sıra farklı şekillerde ve yapılarda tasarlanmalı.’
Standartla bez maskelerin performansı üç gösterge üzerinden ölçüldü. Göstergeler, ‘filtrasyon verimliliği’, ‘solununabilirlik’ ve ‘mikrobiyal yük’ olarak belirlendi. Bez maske standardında verimlilik oranı, en az yüzde 90 ve üzeri olarak açıklandı.
Temizleme, kurutma, etiket ve ambalajlama da standartta yer aldıTSE’nin hazırladığı standartla maskenin minimum kaç kez yıkanması gerektiği belirlendi.
Buna göre, kolayca takılıp çıkarılabilecek şekilde tasarlanan maskeler, takılma sırasında aşırı sıkma ve rahatsızlığı önlemek için yerinde tutacak kadar güçlü olması gerekiyor.
Öte yandan standarda göre maskenin performansını koruyacak şekilde en az 5 yıkama ve kurutma döngüsüne dayanabilmesi de gerekiyor.
Etiket, ambalajlama ve satış standardına göre bez maskeler, mekanik hasar ve bulaşmayı koruyacak şekilde ambalajlanacak, bu şekilde piyasaya sürülmesi istenen maskelerin işaretleri de şeffaf, görünür ve okunur olacak.
Öte yandan maskeyi takmak ve çıkarmak için de standart belirtildi. Standartta, maskelerin takılması ve çıkartılmasında dikkat edilmesi gereken hususlar, şu şekilde belirlendi:
‘Maskeyi takarken ve çıkarırken bulaşmayı önlemek için önce koruyucu eldivenler çıkarılmalı, eller sabun ve suyla yıkanmalı veya dezenfektan ile ovalanmalı.
Ardından da maskenin önüne dokunmadan maske çıkarılmalı. Kullanılmaz hale gelen maskeler prosedüre göre; lastik bir torba ile donatılmış bir kapta atılmalı.’
***
Yıkanabilir maske kumaşı yurt içinden ve yurt dışından talep görüyor
Bursa Teknik Üniversitesi (BTÜ) laboratuvarlarında geliştirilen dokuma esaslı, yıkanabilir ve tekrar kullanılabilir maske kumaşının, yurt içi ve dışından yoğun talep gördüğü belirtildi.
Bursa Teknik Üniversitesi Teknoloji Transfer Ofisi AŞ ile Dominant Tekstil arasında yürütülen proje kapsamında doku tasarımı ve lif yapısı farklılaştırılmış yeni maske kumaşının seri imalatına başlandı.
Kumaş ve kumaştan üretilen maskeler, Umman, Tunus, Fas, ABD, Fransa, Almanya ve İngiltere’ye ihraç edilirken, birçok ülke ile de ihracat için görüşmeler sürüyor.
BTÜ Polimer Malzeme Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Kenan Yıldırım, bez maskelerin tek kullanımlık maskelerin yerini almaya başladığını ifade etti.
Geliştirdikleri kumaşın 4 farklı testten yüksek başarı oranıyla geçtiğini dile getiren Yıldırım, ‘Kumaş ile dünya çapında bez maske kavramı oluşmuş ve bu ürüne yönelik hem Avrupa hem de ülkemizde standardizasyon geliştirilmiştir. Ürettiğimiz bu kumaşın EN 14683 standardizasyonunda belirtilen FFP2 ve N95 kalitesinde olduğu testlerle raporlanmıştır. Laboratuvar ortamında geliştirdiğimiz ürün, ayırma etkinliği, doku yapısı ve kompozisyonundaki lif özelliğiyle, artırılmış dokuma tekniğiyle üretilmiş inovatif bir kumaştır. Bakteri filtreleme etkinliği test sonucu aynı zamanda virüsle ilgili de bir parametre olacak.’ diye konuştu.
Yıldırım, geliştirdikleri kumaşın, hali hazırda kullanılan cerrahi maskelere göre çok yüksek oranda bakteri filtreleme oranına sahip olduğunu vurgulayarak, şunları kaydetti:
‘Şu andaki cerrahi maskelerin yüzde 90-95 aralığında bakteri filtreleme oranı var ama bizim geliştirdiğimiz kumaşta yapılan test sonuçlarına göre yüzde 99,96. Dolayısıyla biyolojik varlıkların filtrasyonu konusunda çok yüksek konumda. Bir de nefes alabilirlik parametresi çok önemli, bizim kumaşımız muadillerine göre daha iyi hava geçirgenliği ve daha iyi bir nefes alabilirlik sağlıyor. Herhangi bir kimyasal ve nano-partikül içermediği için biyo-uyumlu bir ürün olup sağlık üzerinde olumsuz etkisi yoktur. Kumaş, teknoloji transfer ofisi aracılığıyla Dominant Tekstil’e devredildi ve seri üretimi devam ediyor. Yurt içi ve yurt dışından kumaşa yoğun talep var.’
‘Kumaştan üretilen maskenin 1-2 aylık kullanım süresi var’
Prof. Dr. Kenan Yıldırım, geliştirdikleri kumaştan üretilen maskelerin yaygın bilinen N95 seviyesinde partikül filtreleme özelliğine sahip olduğunun yapılan Eurolab testleriyle de raporlandığını dile getirdi.
Maskelerin toptan satışının başladığını ve yakında perakende olarak da satışa çıkacağını ifade eden Yıldırım, şunları söyledi:
‘Dünyada 7 milyardan fazla insan var, her insan günlük bir maske kullansa 7 milyar maske yapar, şu an günlük kullan-at şeklinde 7 milyar maske üretecek kimse yok. Yaptığımız bu öncü çalışmayla iyi bir filtrasyon özelliği olan maske kumaşı üretilebileceği de gösterilmiş oldu. Geliştirdiğimiz kumaştan üretilen maske 1-2 ay arasında kullanılabilir bir ömre sahip, bundan dolayı fiyat avantajı da çok fazla. Kumaşı insanlar alıp evde kendileri de maske üretebilir, yüz bedenlerine ve günlük kıyafetlerine uyumlu üretim de yapabilirler.’
