Işın tedavisi yüksek dozda radyasyonun tedavi için kullanılmasına verilen isimdir. Radyoterapi yüksek dozda radyasyonun belirli aletler yardımıyla tedavi gerektiren bölgeye yönlendirilmesiyle gerçekleştirilen bir tedavi türüdür. Bu alanda kullanılan radyasyon aslında dalgalar veya parçacıklar ile taşınan çok özel bir enerji türü olarak biliniyor. Bu enerji tıp dalında görüntüleme amacıyla da kullanılır.

Radyoterapi Hangi Hastalıklarda Kullanılır?

Işın tedavisi gerektiren hastalıklar genelde kanser ve kanser türleridir. Vücudun hemen her bölgesinde meydana gelen kanser tipleri ve kansere yakalanmış bireylerin en az %50 kadarında radyoterapi uygulanır. Radyoterapi, cerrahi veya ilaçlı müdahalelerle de ortak çalışmayla hayat kurtarabilir. Bazen sadece radyoterapiyle de tedavi edilen kanser hastaları mevcuttur. Kanser türlerinin bir kaçında radyoterapi tek tedavi yöntemi olabiliyor.

Radyoterapi Ne İş Yapar?

Işın tedavisinin kullanıldığı alanlar maddeler halinde incelenebilir. Bu maddeler şunlardır:

·         Bireyde bulunan tümörün büyüklüğü tehlikeli boyutta ise, ameliyat öncesi bulunan tümörü küçültmek için kullanılır.

·         Ameliyat olmuş hastalarda bazen mikroskobik boyutta kalan tümörler olabiliyor. Onları temizlemek için kullanılabiliyor.

·         Bazen ameliyata gerek kalmadan, kemoterapi yöntemiyle birlikte kullanılarak tedavi amaçlı kullanılabiliyor.

·         Tek başına tedavi edebileceği kanser hastalıklarında kullanılabiliyor.

·         Hastalar maalesef bazı durumlarda tam olarak iyileşme gösteremiyor. Bu tür zamanlarda hastadan gelen ağrı, kanama vb. şikâyetlerin giderilmesi içinde kullanılabiliyor. Bu kullanım alanına palyatif tedavi denir.

Radyoterapi Nasıl Uygulanır?

Radyoterapi uygulaması iki farklı yöntem barındırmaktadır. Bazı durumlarda bu iki yöntem arka arkaya kullanılabiliyor. Bu iki yöntem ve kullanım şekilleri şöyledir:

·         Dıştan (eksternal) yöntem:

Genellikle dıştan tedavi tercih edilir. Elbette ki bu hastanın durumuna ve hastalığına göre belirlenir. Radyoterapi cihazları ile ışınların hastalıklı doku üzerine yönlendirilmesi sağlanır. Bu yöntem genelde tedavi merkezlerinde veya polikliniklerde uygulanır.

 Eskiden eksternal yöntem 2 boyutlu cihazlar ile gerçekleştirilirdi. Bu cihazlar Kobalt-60 ve lineer akseleratör olarak bilinir. Fakat bu cihazlar kullanıldıkları zaman hedef bölgeye gerekli dozu verebilmek için geniş emniyet marjı gerektiğinden daha fazla normal doku hasarı ve yan etkiler görülmekteydi. Günümüzde radyoterapi cihazlarında gerçekleştirilen yenilikler sayesinde bu tür yan etkiler minimum seviyeye inmiştir. Artık genellikle üç boyutlu konformal radyo terapi, IMRT (yoğunluk ayarlı radyoterapi), stereotaktik beden radyoterapisi uygulanıyor. Radyoterapi uygulamasına karar verildiği zaman doktor hasta için en uygun olan tedavi cihazına karar veriyor ve uygulamaya başlıyor.

·         İçeriden(internal) yöntem:

Bu radyasyon uygulama yönteminde ise, radyoaktif madde veya kaynak bazen tüpler veya ince tel yardımıyla tümörün direk içine yerleştirilir. Bazen de vücut boşluğuna veya ameliyat sonrasında kalan boşluğa yerleştirilerek gerçekleştirilir.

Stereotaktik Radyoterapi Yöntemi Nedir?

Stereotaktik radyoterapi yöntemi belirlenmiş bölgelere tahrip edici radyasyon dozu verilmesi şeklinde uygulanır. Fakat bu uygulama da normal dokunun zarar görme riski yoktur. Bu tedavi yöntemi genel olarak 3 cm ve altındaki tümörlerde kullanılır.

Erken teşhiste akciğer kanseri olan bireylerin tedavisinde çok sık kullanılır. Aynı zamanda metastatik hastalık bölgelerinde de tek tek uygulanarak olumlu sonuç verebilir.

Ağrısız bir yöntemdir. Ayrıca yan etkileri de yok denecek kadar azdır. Tedavi özel planlama gerektiren bir tedavi yöntemidir. Özel planlamalar yapıldıktan sonra 1-3 kez uygulama ile yapılır. Doktorunuzun tercihine bağlı olarak belirli lineer akseleratörlerde yapılabilir veya özel cihazlarda kullanılabilir.

Radyoterapi Kimler Tarafından Uygulanır?

Radyoterapi uygulayan kişiler, radyasyon ile ilgili konularda uzman sahibi olan radyasyon onkoloji uzmanları ve uzmanlarla çalışan ekip üyeleridir. Radyoterapi uygulayan uzman onkolog hastanın tedavi tipini ve olanını belirler. Ekipte yer alan üyeler şöyledir:

·         Radyasyon fizikçisi, cihazların nasıl çalıştığını ve doğru radyasyon dozunu verip vermediğini denetler

·         Radyoterapi hemşiresi, tedavi süresince hastanın yan etkilerini en aza indirgemeye ve hastanın bu süreci atlatmasına yardımcı olur.

·         Dozimetrist, tedavi sürecinde seansları ve seans sürelerini belirler

Radyoterapi teknisyeni, tedaviden önce hastanın hazırlığını yapar ve tedavide kullanılacak olan cihazları çalıştırır.

Editör: TE Bilisim