Sümeyye Aksu / Özel Haber
Sokağa çıkma kısıtlamalarının uygulanması, yaşam tarzlarında ve alışkanlıklarında birçok radikal değişikliklere neden oldu. Özellikle izole bir hayat tarzı, çocuklarda fiziksel aktivite ve yeme alışkanlıkları üzerinde ciddi olabilecek etkiler yarattı. Diyetisyen Sedanur Özdamar, pandemi döneminde çocukların bağışıklığının kuvvetlendirilmesinin önemli olduğunu belirterek, bu dönemde evde kalan çocukların paketli gıdaları çok fazla tükettiğini, çocukların bunlardan uzak tutulması gerektiğini söyledi.
Tüm dünyada hızla yayılan yeni tip Koronavirüse ( kovid-19) karşı mücadelede en güçlü silahımız bağışıklık sistemimizdir. Yayınlanan çalışmalar virüsün bulaşmasını etkileyen veya tedavi eden herhangi bir besinin olmadığını vurgulasa da yeterli ve dengeli beslenmek, fiziksel aktivite ve düzenli uykunun bağışıklık sistemini güçlendirdiği kanıtlanmıştır. Türkiye’de ilk vakaların tespit edilmesinin ardından 12 Mart’ta okullarda eğitime ara verilmesi ve toplu etkinliklerin kısıtlanması gibi kapanma kararları alındı. Nisan ayında ise ülke çapında hafta sonları sokağa çıkma kısıtlaması, 20 yaş ve altındaki bireyler için sokağa çıkma kısıtlaması getirildi. Okulların online eğitim sistemine geçmesi ve sokağa çıkma kısıtlamasıyla birlikte pandemi döneminde karantina uygulamasından en fazla etkilenen gruplardan birini 20 yaş ve altı bireyler oluşturdu. Kovid-19 pandemi sürecini çoğunlukla evde geçiren çocuklar, evlerinde ekran başında eğitimlerine devam ediyorlar. Ancak can sıkıntısı veya evdeki yiyeceklerin kolay ulaşılabilir olması nedeniyle çocuklarda düzensiz ve kontrolsüz yemek yeme, sık atıştırma gibi olumsuz yeme davranışları gelişebiliyor. Diyetisyen Seda Özdamar, çocukların evde geçirdikleri bu dönemde sağlıklı beslenmeleri için dikkat edilmesi gerekenler ile ilgili merak edilenleri Diriliş Postası’na anlattı.
SAĞLIKLI VE DENGELİ BESLENME
Diyetisyen Seda Özdamar, çocuklarda bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi için sağlıklı beslenme, düzenli ve yeterli uyku, stresten uzak olmak, iyi su tüketimi ve her renkten beslenmenin çok önemli olduğunu vurguladı. Özdamar, “Çocukların ve gençlerin bağışıklığını güçlendirmek için ihtiyaca göre yeterli ve dengeli beslenmeli, sebze ve meyve tüketimine özen gösterilmeli, yoğurt, kefir gibi probiyotik gıdalar; zeytinyağı, fındık, ceviz gibi sağlıklı yağları tüketilmeli ve ayrıca yeteri kadar su içmeyi ihmal edilmemelidir” diye konuştu. Suyun yaşamsal olarak önemli bir içecek olduğunu dile getiren Özdamar, “Su hücrelerin, dokuların ve organların yapısına katılmaktadır. Kan dolaşımının düzenlenmesini sağlar. Atık maddeler hücre ve dokulardan uzaklaştırır. Çalışma sonucunda bireylerin sıvı ve özellikle su tüketimi azaldıkça vücut yağ oranının anlamlı şekilde arttığı bulunmuştur.
Su tüketim miktarı kilogram başına 0,03 litre su tüketilmelidir. (Yani 70 kg olan bir kişi 70 x 0,03 2,1litre su içmelidir) Çay, kahve gibi içecekler suyun işlevini yerine getirmediği gibi daha fazla ihtiyaç duyulmasına sebep olmaktadırlar” diye konuştu.
TÜM DÜNYADA PANDEMI HANELERI SARSTI
Çocuklarda yeterli ve dengeli beslenmenin normal büyüme, bilişsel gelişim ve sağlıklı yaşam için önemli olduğuna belirten Özdamar, “Kovid-19 pandemisi, özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerde Kovid-19’dan kaynaklı hane gelirlerinin azalmasına, satın alma gücünün azalmasına ve besleyici besine ulaşımın zorlaşmasına ve çocuklarda yetersiz beslenmeye sebep olmaktadır” dedi.
Çocuklarda bağışıklığı güçlendirmek için kontrolsüz olarak bağışıklık güçlendirici vitamin-mineral takviyeleri kullanılmaması gerektiğini hatırlatan Özdamar, “Aslında bu noktada beslenmeyle ilgili kimin tavsiyede bulunduğuna bakmakta fayda var. Yaşam koçları, spor hocaları birçok farklı branştan kişiler beslenme tavsiyeleri vermekte. Fakat bu tavsiyeleri verirken altında yatan başka bir hastalık olup olmadığı göz ardı edilebiliyor. Beslenme ve diyet üzerine merak edilen tüm soruların en doğru cevaplarını biz beslenme uzmanlarından almaları çok daha doğru olacaktır” diye konuştu.
Her zaman her takviyenin alınmasının doğru olmadığını söyleyen Özdamar sözlerini şöyle sürdürdü:
“Bazı durumlarda çocuk her ne kadar dengeli ve yeterli beslense de bağırsak emiliminden kaynaklı vitamin veya minerallerde eksiklik meydana geliyor. Bu eksikliğin belirlenmesi ve giderilmesi için gerekli kan tahlillerinin yapılması şarttır. Bu durum dışında hem yetişkinler hem de çocuklar için dengeli ve yeterli besleniliyor olsa da gereksinimi gıdalardan tarafında tam olarak karşılanmayan D vitamini ve omega-3 yağ asitlerinin takviye olarak alınmasını öneriyorum”
PAKETLİ GIDALARIN MUHTEMEL ZARARLARI
Pandemiden kaynaklı evlere kapanmamızla birlikte paketli gıdaların tüketiminde artma olduğunu dile getiren Özdamar, “Bu paketli gıdaların içeriğinde yüksek fruktozlu mısır şurubu, Çin tuzu, aspartam, trans yağ ve diğer bazı katkı maddelerinin bulunmaktadır. Bu maddeleri içeren gıdalar; kan şekerinin bozulmasına bağlı olarak diyabetin gelişmesine, obezitenin tetiklenmesine, kalp krizi riskinin artmasına ayrıca kansorejen içeriğiyle kanser hastalığına da davetiye çıkarmaktadır. Ben danışanlarıma bu durumları göz önüne alarak evlerine dahi bu ürünleri sokmamalarını öneriyorum. Bu gıdaların yerine fındık, ceviz, badem gibi kuru yemişleri veya kuru ve/veya normal meyveleri belli ölçülerde öneriyorum” değerlendirmesinde bulundu.
ÇOCUKLARDA OBEZİTE GÖRÜLME SIKLIĞI ARTTI
Obezite, Dünya Sağlık Örgütü tarafından ‘Sağlığı bozacak ölçüde vücutta anormal veya aşırı yağ birikmesi’ olarak tanımlanıyor. Dünyayı etkisi altına alan koronavirüs salgınının çocuklarda obeziteye sebep olabilecek (fiziksel aktivitede azalma, dengesiz beslenme, stres gibi) faktörlere yol açabileceği biliniyor. Özdamar, pandemi şartlarında çocukların bu faktörlerden etkilenmemesini sağlamanın hem çocukluk çağı obezitesini, hem de yetişkinlik döneminde de devam edebilecek yanlış beslenme alışkanlıklarını önlemek açısından oldukça önemli olduğunu vurguladı. Özdamar, “Tüm dünyada yaygın bir halk sağlığı sorunu olan obezitenin görülme sıklığı, her yaş grubunda olduğu gibi çocuklarda da son yıllarda belirgin artış göstermiştir. Dediğiniz gibi hem çocukluk çağı obezitesinden kurtulmak hem de geleceğini korumaya almak adına çocuklarımızda yaşam tarzı değişikliğine gitmeliyiz. Gün içinde enerji harcamasını sağlayacak hareket, egzersiz veya spor programları ve kalori alımını azaltmaya yönelik faaliyetlerde bulunmalıyız. Televizyon, bilgisayar ve telefon ile uğraşı günlük 4 saati geçmemelidir. Abur cubur dediğimiz yüksek yağ ve glikoz-fruktoz şurubu içeren paketli yiyeceklerden; şekerli, asitli içeceklerden uzak tutmalıyız. Çocuklarımızla daha fazla vakit geçirmeli birlikte aktiviteler yapmalıyız. Doğru çeşit ve miktarda tahıl ürünleri, kuru baklagiller ve sebze-meyveler tercih edilerek diyetin posa içeriği arttırılmalıdır. Et, süt, yumurta gibi protein kaynakları ve sağlıklı beslenme programına eklenmelidir” değerlendirmesinde bulundu.
STRES BESLENME ALIŞKANLIĞINI DEĞİŞTİRDİ
İlk ve ortaöğretim düzeyindeki öğrencilere sokağa çıkma kısıtlamalarının uygulanması, yaşam tarzlarında ve alışkanlıklarında birçok radikal değişikliklere neden oldu. Özellikle izole bir hayat tarzı, öğrencilerin fiziksel aktivite ve yeme alışkanlıkları üzerinde ciddi olabilecek etkiler yarattı. Bunun yanı sıra uluslararası düzeyde etkili koronavirüsten kaynaklanan haberleri/duyuruları takip etmekten kaynaklanan stres düzeyindeki artışla birlikte beslenme alışkanlıkları ve yeme davranışlarında değişiklikler oluşturdu. Bu durumun çoğu insanda olduğu gibi çocuklarda da yeme ataklarıyla kendini gösterdiğini işaret eden Özdamar, “Evde kalındığı sürece can sıkıntısıyla birlikte stres seviyesi yükselen çocukları elinde bir paket cips ile televizyonun karşısında veya bir gofret ile telefonun başına geçmiş olarak görüyoruz. Hem bu durumu önlemek hem de çocuğunuz daha fazla hareket etmesini sağlamak için birlikte sağlıklı atıştırmalıklar hazırlanabilir. Sağlıklı bir ev keki yaparken veya meyve dilimleri fırınlarken size yardımcı olmalarını isteyebilirsiniz. Ayrıca hareketini arttırmak için uygun saat dilimlerinde yakın mesafe yürüyüşleri yapabilirsiniz” dedi.
