Tespit davası, borç veren kimselerin borçlu kişilere başlatacakları icra takibinden önce açılan davadır. Bu davanın açılmasının amacı kişilerin borçlarının durumunu tespit etmektir. İcra takibinin başlatılması için borçlu kişinin borcunun veya senetlerinin olması ve bu senetlerin ödenmediğinin, ertelendiğinin kanıtlanması gerekir. Ödenmiş borçlar için menfi tespit davası açılamaz.
Menfi Tespit Davası Ne Zaman Açılır?
Menfi tespit davasının süreci, İcra İflas Kanunu tarafından 1 yıl olarak belirlenmiştir. Borç veren kişi, ancak 1 yıl boyunca verdiği parayı geri almaya başlayamazsa dava açabilir. 1 yılı aşan durumlarda icra takibi başlatma durumu söz konusu ancak 6 aya kadar olabilir.
Menfi Tespit Davası Hangi Durumlarda Açılır?
Olumsuz tespit davası açılması, 2 farklı şekilde olabilir:
- İcra takibinden önce: İcra takibi başlatılmadan önce borçluların borç miktarlarının ve ne zamandan beri borçlarını ne zamandır ödemeklerinin tespiti amacıyla açılan davadır. Borçlunun alacaklıya toplam borcunun %15’i ve üzerini öderse icra takibi başlatılmaması kararı alınır.
- İcra takibinden sonra: Dava açılarak veya açılmayarak başlatılmış icra takiplerinde, icralık borçlarının ödenmemesi üzerine açılan olumsuz tespit davasıdır. Davada eğer borçlu kişi haklı bulunursa icra takibi kaldırılır. Ancak alınması gereken paranın ödenmemesi nedeniyle alacaklı zarar ettiyse veya onun da başka bir yere borcu varsa, borcun belirlenen miktardaki teminatının ödenmesi kararı alınabilir.
Menfi Tespit Davası Ne Kadar Sürer?
Olumsuz tespit davasının zaman aşımı, İcra İflas Kanunu tarafından 10 yıl olarak belirlenmiştir. İlgili tüm mahkemeler tarafından 10 yılı aşan davalar düşer ve kapanır. Herhangi bir sonuç alınması önemli değildir. Alacaklılar davanın devam etmesini talep etmeleri durumunda ise yeniden dava açılması gerekir. Menfi tespit davası süresi boyunca borçlu kişinin borcuna faiz işlemeye devam eder ve davanın düşmesiyle borç silinmez.
Menfi Tespit Davasının Özellikleri Nelerdir?
Olumsuz tespit davasının koşulları, ilgili kanunca şöyle belirlenmiştir:
- Alacaklının elinde, adına dava açılan kişiye ait veya kişi tarafından imzalanmış bir belge olmak zorundadır.
- Borçlunun elinde alacaklıya borcun tamamını veya bir kısmını ödediğini gösteren bir belge varsa icra takibi başlatılmaz. Kalan borç miktarına göre icra takibi kararı verilir.
- İcra takibi devam eden borçlara açılan davalar icra takibini engellemez. Kişilerin borçlarını ödemeye devam etmeleri gerekir.
- Borçlu ile alacakları arasındaki borç miktarı aynı olarak söylenmek zorundadır. İki taraf birbirinden farklı tutarlardan bahsediyorsa resmi olarak kaynak gösterilen borç esas alınır.
Menfi Tespit Davası Hangi Kanun Maddelerine Göre Sonuçlanır?
Olumsuz tespit davalarının dayandığı maddeler, şunlardır:
- 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu - Tespit davası
- MADDE 106- (1) Tespit davası yoluyla, mahkemeden, bir hakkın veya hukuki ilişkinin varlığının ya da yokluğunun yahut bir belgenin sahte olup olmadığının belirlenmesi talep edilir.
- 004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu - Menfi tespit ve istirdat davaları:
- Madde 72 – Borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında borçlu bulunmadığını ispat için menfi tespit davası açabilir.
- İcra takibinden önce açılan menfi tespit davasına bakan mahkeme, talep üzerine alacağın yüzde on beşinden aşağı olmamak üzere gösterilecek teminat mukabilinde, icra takibinin durdurulması hakkında ihtiyati tedbir kararı verebilir.
Menfi Tespit Davasından Önce Arabulucu Zorunluluğu Var Mıdır?
Arabulucuya danışma zorunluluğu, Menfi tespit davasının öncesinde zorunlu değildir. İcra ve İflas davası olarak kabul edilen tüm davalar için arabulucu danışması zorunludur. Ancak bu davanın iki farklı durumu olduğu için arabuluculuk durumu zorunlu değildir.
