Geçen yıl orman yangınları ile oldukça sıkıntılı günler yaşayan ABD, bu yıl da sıcak bir dönem yaşanıyor. Ülkenin kuzey batı kesimlerinde Temmuz ayının ortalarında başlayan ve ‘bootleg fire’ adı verilen orman yangınları bin 210 kilometre karelik bir alana yayıldı. Kaliforniya ve Oregon eyaletlerini etkileyen yangınların ülke tarihinin ‘en büyük orman yangınları’ olduğu bildirildi. Farklı noktalarda çıkan yangınların kapladığı alan, Los Angeles kentinin yüzölçümü kadar bir alana yayılmış durumda.
KONTROL ALTINA ALINAMIYOR
ABD’li yetkililer yangınları söndürmek için en az 2 bin itfaiye erinin seferber edildiğini aktardı. Yetkililer ayrıca, önümüzdeki günlerde kuru havanın etkisini sürdürecek olması nedeniyle tehlikenin devam edeceği uyarısında bulunuyor. AP haber ajansına göre bölgede yangın nedeniyle en az 67 ev yandı. Kaliforniya’da Tamarack yangını 27 gündür, Dixie yangını 17 gündür söndürülmeye çalışılırken, ülkedeki en büyük orman yangın olduğu belirtilen Oregon eyaletindeki Bootleg yangını ise 25 gündür kontrol altına alınamıyor.
TÜM DÜNYA YANIYOR
Orman yangınlarının Afrika’da en yoğun görüldüğü ülkeler, Angola, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Zambiya, Güney Afrika, Tanzanya, Mozambik oldu. Rusya’nı kuzeyindeki Sibirya’da 1 aydır devam eden yangınlarda, 1,5 milyon hektarlık alanın yok olduğu kaydedildi. Amerika’da İse, Brezilya, Şili, Peru ve Paraguay’da yangınlarla mücadele ediyor. Ayrıca Arjantin, Bolivya, Venezuela, Meksika, Zimbabwe, Namibya, Uganda, Botswana, Nijerya, Belarus, İran, Kuveyt, Çin, Vietnam, Endonezya, Avusturya, Japonya, Güney Kore ve Madagaskar’da şu anda ufak çaplı da olsa orman yangınları ile mücadele sürüyor. Avrupa’da ise, İtalya ve İspanya’nın yanı sıra Yunanistan gibi Akdeniz İklimi’ne sahip ülkelerin yangınlarla mücadele etmesi dikkat çekti.
KOMŞU’YU ALEVLER SARDI
Türkiye’ye komşu ülke Yunanistan’da da gündem orman yangınları oldu. Yunanistan’da da Rodos Adası ve Türk-Yunan sınırı yakınlarındaki Sofulu bölgesinde ve Mora Yarımadası’ndaki Zeria ve Ahaia bölgesinde önceki gün çıkan orman yangınları sürüyor. 58 farklı noktada çıktığı belirtilen yangınlar, 20 uçak 17 helikopterlik filoya rağmen kontrol altına alınamadı. Yunanistan’da geçen hafta da başta Atina yakınlarındaki Dionisos bölgesi olmak üzere Magnisia ve Preveza bölgelerinde yüzlerce hektarlık ormanlık arazi kül olmuş, çok sayıda ev ve araç kullanılamaz hale gelmişti.
BİR TARAĞI EKSİK
Başbakan Kiryakos Miçotakis’in tatil yapması ise tepkilere sebep oldu. Köylerin boşaltıldığı Mora’daki yangına havadan ve karadan müdahale sürerken Başbakan Kiryakos Miçotakis plajdan tatil fotoğrafı paylaştı. O kareler ülkenin sosyal medya gündeminde ilk sıraya yerleştirirken Syriza lideri Aleksis Çipras sert tepki gösterdi. Sosyal medyada kısa sürede gündem olan ‘Kiryakos Miçotakis’ etiketi üzerinden başbakan ve hükümete istifa çağrıları yapıldı.
GEÇEN YIL REKOR KIRILDI
California’nın geçen yüzyıl boyunca 1,6 derece ısındığına dikkat çeken uzmanlar, 2020 yılının Ağustos ayında termometrelerin 54,4’ü gösterdiğini hatırlattı. Artık bir rutin haline gelen yangınlarla mücadelenin zorluğuna dikkat çekiyor. Birden fazla noktada çıkan, bir bölgede söndürme faaliyetinin sürdüğü sırada başka bir bölgede başlayan yangınların tamamen söndürülmesinin imkansız olduğunu belirten uzmanlar, yangınla mücadelenin ancak “yavaşlatarak” sürdürülebileceğini vurguluyor. ABD’de geçen yıl 52.113 yangın meydana geldi. Söz konusu rakam 2019’un 2 katı olarak kayıtlara geçti.
AMAZONLAR YOK OLABİLİR
“Dünyanın akciğerleri” olarak bilinen Amazonlar’da da sürekli yaşanan yangınlar dikkat çekiyor. Brezilya’nın ve dünyanın en büyük yağmur ormanlarından Amazonlar’da 2019 ve 2020 yılında olcukça geniş bir alana yayılan yangınlar sadece Brezilya’da ormansız alanların yüzde 34 artmasına sebep oldu. Amazon Ormanları’nda temmuz ayı ile ekim ayları arasındaki kurak sezonda orman yangınları sık görülüyor. 2020 yılında 100 binden fazla yangın çıktı. 2018 yılının aynı döneminde ise çıkan yangın sayısı 40 bindi.
AVUSTRALYA’DA “KARA YAZ!”
2020 yılında damga vuran yangın haberi ise Avustralya’dan geldi. 2019-2020 Avustralya’da orman yangınları, Haziran 2019’da başlayarak 240 gün sürdü. Ülkenin birçok bölgesini etkisi altına alan yangınlar ülke tarihinin en büyük orman yangını olarak tarihe geçti. Kara Yaz yangınları olarak da bilinen 2019-2020 orman yangınlarında 19 milyon hektar yandı, 3 binden fazla ev kullanılamaz hale geldi ve yangınlarda 33 kişi öldü. Dünya Doğayı Koruma Vakfı (WWF) yaptığı açıklamada 240 gün süren yangınlarda 1 milyar 25 milyon hayvanın öldüğünü tahmin ettiklerini açıklamıştı.
NEDEN SÖNDÜRÜLEMİYOR?
Sıcak havanın etkisiyle kuruyan orman zemini, her bir ağacı adeta kibrite dönüştürüyor. Yangınların çıkış sebebi ise genellikle insan faktöründen kaynaklanıyor. Geride bırakılan kırık bir cam ya da tam söndürülmeyen bir ateş her şeyin hızlı bir şekilde meydana gelmesine sebep oluyor. Yangınların çıkış sebebi sadece insanlar değil. Yıldırım düşmesi sonucu da başlayan yangınlar oluyor. Kuruyan orman zemini, kuruyan ağaçlar, kısa sürede alev alırken, yoğun duman ve aleve maruz kalan tohumlar adeta bomba etkisi oluşturuyor.
Yüzlerce metre uzağa fırlayan alev topları yangının hızlı bir şekilde yayılmasına ve kontrol edilemez hale gelmesine sebep oluyor. Coğrafi şartlar, aşırı sıcaklar ve yetersiz insan gücü ise birden fazla noktada çıkan yangınların söndürülmesi konusunda aciz kalıyor. Teknolojinin de henüz bu noktada yeterinde kullanılmadığını da belirtmek lazım.
KAVGA EDİLECEK KONU DEĞİL
Küresel ısınma yadsınamaz bir gerçek. Dünya her geçen yıl bir öncekine göre daha sıcak. Buzullar eriyor, sıcak havanın etkisiyle yeşil alanlar kuruyor. Birçok bölgede su krizi baş gösterdi bile. Hava sıcaklığının artmasıyla yangınlar ve yağış rejiminin bozulmasıyla da seller artık gerçeğimiz haline dönüşüyor. Söz konusu durum, siyasi ve ideolojik kavgaların alanı değil. Hükümetlerin, insanların “ortak sorun” olarak yaklaşması gerektiği bu durum herkesin sorunu. Devletler her yıl başta yangın olmak üzere, tabii afetler için hazırlık yapmalı. Teknolojiyi ve insan gücünü birlikte kullanabileceği organizasyon şemaları hazırlamalı. Tabii öncelik tabiata uygun yapılaşmaya verilmeli. Dere yatağına ve ormanlık alana ev yapılmasına müsaade edilmemeli.
En etkili yöntem su
Yangın söndürmede en etkili yöntem su kullanımı. Fakat ormanlık ve dik bir arazide suya erişim oldukça sıkıntılı. Bu yöntem için Türkiye’de son dönemde oldukça tartışma konusu olan hava araçlarının kullanımı çok önemli. Helikopter veya uçaklarla yapılan müdahaleler hızlı sonuç alınmasında etkili olsa da tek başına yeterli değil. Yangına müdahale konusunda yer ekiplerinin önemi her geçen gün daha da iyi anlaşılıyor. Oluşturulacak kriz masası ile iyi bir organizasyon yapıldığında etkili sonuçlar elde etmek mümkün. Burada birçok yöntemi birlikte kullanmak önemli. Bir yandan yangının yayılmasını önleyecek tedbirler alınırken, diğer yandan yangının merkezine doğru söndürme çalışmalarının yürütülmesi gerektiğini vurgu yapılıyor
