2011’den beri süren iç savaş nedeniyle kaos ortamının hakim olduğu Libya’da çatışmaların son bulması umuduyla cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimleri yapılacak. 24 Aralık’ta gerçekleşmesi planlanan seçimlerde 9 isim öne çıkıyor. Resmi olarak henüz beyanda bulunmasalar da muhtemel adaylara yakın kaynakların açıklaması durumu teyit ediyor. Bunun yanı sıra 6 milyon nüfusa sahip Libya’da 2 milyon 865 bin 624 kayıtlı seçmen bulunuyor.

Muhtemel Adaylar:

1-Abdulhamid Dibeybe (Şu anki Libya Hükümeti Başbakanı)

İsminin açıklanmasını istemeyen Dibeybe'ye yakın bir hükümet kaynağı, detaylı bilgi vermeden Dibeybe’nin önümüzdeki cumhurbaşkanlığı seçiminde aday olacağını söyledi.

Dibeybe, 1958 yılında Misrata’da doğdu. Büyük bir halk kitlesine sahip olan Dibeybe, özellikle ülkenin batısındaki aşiretlerin büyük desteğini alması potansiyeli nedeniyle en iddialı adaylar arasında ilk sırada geliyor.

Dibeybe’nin avantajlarından biri halihazırda göreve gelmesinden bu yana Libya halkının refah seviyesini yükseltmeyi başarması. Bunun yanı sıra en önemli icraatları yeni evlenen genç çiftlere yaklaşık 9 bin dolar hibe desteğinde bulunması, öğretmenlerin maaşlarını iki katı sevisinde yükseltmesi ve yıllardır silahlı çatışmaların yaşandığı Libya’da güvenlik ve istikrarı sağlaması oldu.

Dibeybe, 2011 devriminden sonra merhum Lider Muammer Kaddafi rejimini deviren Libya’nın en büyük spor kulüplerinden olan “el-İttihat”ın da bir süre başkanlığını yaptı.

Dibeybe ayrıca Türkiye ile iyi ilişkiler yürütmesiyle de dikkat çekiyor.

2-Libya’nın savaş ağası darbeci Hafter

Darbeci Hafter, seçimlere katılacağını resmi olarak henüz açıklamadı. Hafter kendisini “Libya Ulusal Ordusunun Başkomutanı” olarak nitelendiriyor. Ancak Hafter seçimlere girebilmek için bir adım attı ve askeri görevlerini bırakarak Abdurrezzak Nazvi’ye devretti.

Libya’nın başkenti Trablus’a yönelik yoğun saldırılar gerçekleştirmesi sonrası büyük hezimet yaşayan Hafter, Suudi Arabistan, BAE, Ürdün, Mısır gibi Arap ülkelerin yanı sıra Batı ülkelerinin de desteğiyle sandıkla yönetime gelmek istiyor.

Libya makamları, neredeyse her gün, Hafter militanlarının terk ettiği bölgelerde, özellikle de Trablus'un güneyindeki Tarhuna şehrinde toplu mezarlar keşfediyor. Kaddafi rejiminin devrilmesiyle ortaya çıkan Hafter, uzun bir süre ortadan kaybolduktan sonra son yıllarda tekrar sahneye çıktı.

Hafter, 1969'da Kral İdris el-Senussi rejimini deviren ve Kaddafi'yi iktidara getiren bir askeri darbeye katıldı.

Türkiye’nin desteklediği Libya hükümeti ile savaşan Hafter, 1987’de Libya - Çad savaşını komuta etti ve Çad’a esir düştü. Çad bir süre sonra, savaş esiri Hafter’i Fransa’nın araya girmesiyle serbest bırakıp ABD’ye gitmesine izin verdi. ABD’ye giden Hafter, Libya muhalefetine katıldı.  Libya’da devrimin başlamasıyla 20 yıllık sürgünde yaşadığı ABD’den Mart 2011’de Libya’nın Bingazi şehrine geri döndü.

Hafter, meşru hükümetten bağımsız hareket ediyor ve ülkedeki bazı noktaları kontrol eden silahlı bir milis gücüne liderlik ediyor.

3-Fethi Başağa

1962’de Misrata’da doğan Başağa, Havacılık Fakültesi’nden teğmen olarak mezun oldu ancak 1993’te ticarete atıldı.

Başağa, Libya’nın batı bölgelerinde hem askeri hem de siyasi olarak öne çıkan ve etkili bir isim olarak kendisini gösteriyor.

Eski Ulusal Mutabakat Hükümeti'nde İçişleri Bakanı olan Başağa ayrıca geçen şubat ayında gerçekleştirilen Libya Siyasi Diyalog Forumu seçimlerinde Dibeybe'ye rakip olmuştu. 17 Şubat 2011 devriminin patlak vermesinin ardından Misrata'daki Askeri Şura'ya katıldı ve 2014'te Misrata adına Temsilciler Meclisi'ne seçildi. Ancak siyasi anlaşmazlıklar nedeniyle görevi bıraktı.

4-Muhammed Halid Abdullah el-Guveyl

Mısrata kökenli el-Guveyl, 1965 yılında Trablus'ta doğdu. Çevre mühendisliği alanında yüksek lisans diplomasına sahip olan el-Guveyl, 9 yıl özel sektörde danışmanlık hizmeti vermesinin yanı sıra 26 yıl devlet kademelerinde görev yaptı.

Siyasi Diyalog Forumu'nda Geçici Geçiş Hükümeti seçimi sırasında Dibeybe’nin rakipleri arasında yer aldı.

Devlette yüksek görevlerde bulunan el-Guveyl, Planlama Bakanlığı'nda müsteşar olarak çalıştı.

Libya Barış ve Kalkınma Partisinin başkanı Muhammed Halid Abdullah el-Guveyl, cumhurbaşkanlığı seçimlerine aday olmak istediğini açıkladı.

5-Ali Zeydan

Libya’nın eski başbakanlarından (2012-2014) Ali Zeydan’a yakın kaynaklar, Zeydan’ın cumhurbaşkanlığı seçimlerine aday olmak istediğini belirtiyor.

Siyaset bilimi ve uluslararası ilişkiler okuduktan sonra diplomatik kariyere atıldı ve 1980'de Kaddafi rejimine karşı çıkan "Libya'nın Kurtuluşu İçin Ulusal Cephe" hareketine katıldı.

Zeydan halihazırda "Nida el-Kardabiya" partisine başkanlık ediyor.

6-Osman Abdulcelil

Eski Eğitim Bakanı Osman Abdulcelil, cumhurbaşkanlığı seçimlerine aday olacağını yayınladığı bir video ile duyurdu.

Serrac hükümetinde eğitim bakanlığı yapan Abdulcelil, Siyasi Diyalog Forumu'nda Geçici Geçiş Hükümeti seçimi sırasında Dibeybe’nin rakipleri arasında yer aldı.

7-Arif Nayid

“Libya’nın Dirilişi” bloğunun başkanı olan Arif Nayid, cumhurbaşkanlığı seçimlerine aday olacağını açıkladı.

1962 Bingazi doğumlu olan Nayid, Libya’nın eski BAE büyükelçiliği görevini yürüttü. Nayid’in BAE’ye yakın ilişkiler yürüttüğü belirtiliyor. Nayid ayrıca, eski Başbakan Abdullah bin Sani’nin ulusal güvenlik danışmanlığı görevini yürüttü.

8-Fethi bin Şitvan

“Ulusal Proje Akımı” Partisi’nin yönetim kurulu başkanlığını yürüten Arif Nayid, cumhurbaşkanlığı seçimlerine aday olacağını açıkladı. 2011 devrimi öncesinde hükümette enerji bakanı ve sanayi bakanı olarak görev yaptı.

9- İsmail Şetivi

İsmail Şetivi’ye yakın kaynakların bildirdiğine göre, Şetivi gelecek birkaç gün içinde seçimlerde adaylığını açıklayacak. BAE’de yaşayan Şetivi, Libyalı spor severlerin büyük çoğunluğu arasında popülerliğine sahip. 2006 ve 2007 yıllarında “el-Ehli” spor kulübünün başkanlığını yaptı. İş adamı Şetivi’nin Amerikan askeri araçlarının darbeci Hafter'e satılması konusunda aracılık ettiği belirtiliyor.

KİM KİMİ DESTEKLİYOR?

Söz konusu isimler arasında Türkiye’ye sıcak bakanların olduğu görünse de Türkiye şimdiye kadar açıktan bir adayın yanında pozisyon almadı. Libya’daki iç savaşla müdahil olduğu günden beri, darbeci Hafter’e karşı meşru hükümetin yanında duran Türkiye, Fayiz el Sarrac hükümetinin ardından Dibeybe hükümeti ile de iyi ilişkiler kurdu. İtalyan medyasında ise Türkiye’nin Sarrac profilinde bir adayın seçilmesini istediği görüşü hakim. Diğer yandan meşru hükümete karşı darbe girişiminde bulunan Hafter’e ise yoğun destek dikkat çekiyor. Rusya, BAE, Mısır, Yunanistan’ın yanı sıra İsrail’in de üstü kapalı desteklediği Hafter’in aday olması halinde seçimi kazanabileceği düşünülüyor. 

YENİ KRİZLERE GEBE

Birçok ülkenin Libya üzerinde aktif çalıştığını belirten İtalyan analistler, İtalya hükümetinin kaybettiği zemini geri kazanmak için daha fazla çabalaması gerektiği görüşünde. 24 Aralık’a doğru iyice hareketlenecek olan Libya sahnesinde her şey pamuk ipliğine bağlı. Ülke bir anda yeni bir çatışmanın içine girebilir. 24 Aralık seçilmeleri sağlıklı bir ortamda yapılsa bile çıkacak sonucun kimseyi tatmin etmeyeceği de ortada. Yıllardır meşru hükümeti devirmek adına küresel güçlerle iş birliği yapan Hafter’in seçilememesi halinde bir köşeye çekilmesi beklenmiyor. Hafter’in algı yönetimleri ve sandık hileleri ile seçimi kazanması halinde ise Trablus kanadının ne tepki vereceği bilinmiyor. Nihai olarak seçim olsun olmasın, kaosun yandığı Libya’yı seçimlerin ardından yeni krizler bekliyor.

Editör: TE Bilisim