Avustralya Sydney Üniversitesi’nden Manisha Caleb ve ekibi, evrenin derinliklerinden gelen sıra dışı bir sinyali kayda geçirdi. FRB 20240304B olarak adlandırılan hızlı radyo patlaması, 4 Mart 2024’te Güney Afrika’daki MeerKAT radyo teleskop dizisi tarafından tespit edildi. Ölçülen kırmızıya kayma değeri z = 2.148 ± 0.001, yani sinyalin yaklaşık 11 milyar yıl yol kat ederek bize ulaştığını gösteriyor. Bu, patlamanın Büyük Patlama’dan sadece 3 milyar yıl sonrasında gerçekleştiği anlamına geliyor.
KAYNAĞI BULMAK İÇİN GÖKYÜZÜNDE DEDİKTİF İŞİ
İlk etapta yer tabanlı teleskoplar ve arşiv verileri kullanılarak patlamanın kaynağı aranmasına rağmen sonuç alınamadı. Ancak James Webb Uzay Teleskobu’nun NIRCam ve NIRSpec cihazlarıyla yapılan takip gözlemleri, FRB’nin ev sahibi galaksisini ortaya çıkardı ve net kırmızıya kayma ölçümü sağladı.
GENÇ VE YILDIZ OLUŞUMU DEVAM EDEN GALAKSİ
Ev sahibi galaksi, düşük kütleli, parçalı yapıya sahip ve hâlâ yıldız oluşturan genç bir sistem. Bu özellikler, FRB’lerin kaynağı olarak genç magnetarları (son derece güçlü manyetik alanlara sahip nötron yıldızları) işaret ediyor. Böylece FRB’lerin oluşumu için milyarlarca yıl beklenmesi gerekmediği bir kez daha kanıtlanmış oldu.
EVRENİN MANYETİK HARİTASINI ÇIKARMAK
Patlamanın sinyali, uzay boşluğunda ilerlerken yaklaşık 2.330 parsek/cm³’lük bir saçılma ölçümü sergiledi. Bu, radyo dalgalarının serbest elektronlar tarafından ne kadar geciktirildiğini gösteren “kozmik parmak izi” niteliğinde. Sinyalin geçtiği yol, Virgo Kümesi ve ön plandaki bir galaksi grubu gibi büyük yapılardan oluşuyor. Bu da milyarlarca ışık yılı ölçeğinde karmaşık manyetik alan yapılarının varlığını ortaya koyuyor.
“KOZMİK ÖĞLE”DEN GELEN MESAJ
FRB 20240304B’nin ortaya çıktığı dönem, astronomların “kozmik öğle” adını verdiği, evrende yıldız oluşumunun zirve yaptığı zamana denk geliyor. Bu keşif, hızlı radyo patlamalarının yalnızca olağanüstü uzaklıkları değil, aynı zamanda evrenin en aktif dönemlerindeki galaksi oluşum süreçlerini de aydınlatabileceğini gösteriyor.
