Yoksulluk Nafakasını açıklamadan önce, nafaka nedir? Sorusunun açıklığa kavuşturulması gerekmektedir. Nafaka; eşlerin boşanmaya karar verdikten sonra, daha kusurlu olan tarafın, az kusurlu olan tarafa geçimini sağlaması için verdiği nafaka türüne denir. Türk Medeni Kanunu’nda; Tedbir Nafakası, Yoksulluk Nafakası, Yardım Nafakası ve İştirak Nafakası olmak üzere dört çeşit nafaka türü mevcuttur.
Uygulamada en çok karşımıza çıkan nafaka türü ise Yoksulluk Nafakasıdır. Yoksulluk nafakası, Türk Medeni Kanunu’nun 175. Maddesi’nde düzenlenmiştir. Bu hükme göre Yoksulluk Nafakası, “Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan malî gücü̈ oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir.” Şeklinde düzenlenmiştir. Kısaca yoksulluk nafakası, yoksulluğa düşecek olan tarafın, daha az kusurlu olması koşulu ile ve mali gücü oranında, karşı taraftan istediği nafaka türüdür.
Yoksulluk Nafakasının şartları yine Türk Medeni Kanunu’nun 175. Maddesi ve devamında düzenlenmiştir. Bu hükme göre; yoksulluk nafakasına hükmedilebilmesi için ilk şart, nafaka talep eden tarafın, nafaka borçlusu eşe nazaran daha ağır kusurlu olmamasıdır. Yargıtay, Nafaka talebinde bulunan eşin daha az kusurlu olması ya da eşit kusurlu olmasını yeterli görmüştür. Nafaka talep eden eşin kusursuz olması aranmamaktadır. Eşler arasında eşit kusur olması durumunda da Yoksulluk Nafakası talep edilebilecektir. Nafaka alacaklısı olan tarafın daha ağır kusurlu olması durumunda ise nafakaya hükmedilmeyecektir.
Yoksulluk Nafakasının ikinci şartı; Yoksulluk Nafakası isteyen taraf talepte bulunmalıdır, mahkemeler taleple bağlılık kuralı gereği kendiliğinden yoksulluk nafakasına hükmedemez. Taraflar Mahkemeden talep etmediği takdirde hakim yoksulluk nafakasına re ’sen karar veremez. Ancak taraflar boşanma davası ile talep etmediği yoksulluk nafakasını boşanma davası bittikten sonra bir yıl içinde yeni bir dava açmak suretiyle talep edebilecektir. Yoksulluk Nafakası talepli dava, boşanma gerçekleştikten ve karar kesinleştikten sonra, bir yıl içinde açılmadığı takdirde, zamanaşımına uğrayacaktır ve taraflar Yoksulluk Nafakası hakkını kaybedeceklerdir.
Yoksulluk Nafakasının üçüncü ve son şartı ise; Nafaka talep eden eşin boşanma sonrasında yoksulluğa düşecek olmasıdır. Boşanma sonucu hayatını devam ettirebilecek yeteri kadar geliri olmayan eş ‘yoksulluğa düşecek’ kabul edilmektedir. Örnek vermek gerekirse yoksulluğa düşecek olan tarafın maaşının olup olmadığı, herhangi bir işte çalışıp çalışmadığı, üzerine gayrimenkul, tapu vb. gibi malvarlığının olup olmadığı mahkeme tarafından eşlerin ikametgâhlarının bulunduğu yer kolluk kuvvetlerine müzekkere yazılarak araştırılmaktadır. Yoksulluk nafakası miktarı hâkimin takdirinde olup, hakim nafaka miktarını takdir ederken tarafların sosyal ve ekonomik durumunun araştırılmasını ve nafaka borçlusunun nafaka öderken maddi durumunu aşmayacak bir miktarda nafaka ödemesine hükmedecektir.
