TCK’nın 300. maddesinde, devletin egemenlik alametlerine ve organlarının saygınlığına karşı suçlar başlığı altında yapılan düzenleme ile amaçlanan hukuki yarar, devletin egemenlik alametleri ve saygınlığına yönelik saldırıları cezalandırmaktır.
Kişilerin şeref ve onuruna karşı işlenen hakaret fiilleri, genel hakaret suçu olarak, kanunun 8. bölümünde, şerefe karşı suçlar bölümünde düzenlenmiştir.
Kanunun 3. Bölümünde yer alan; Cumhurbaşkanına hakaret, devletin egemenlik alametlerini aşağılama, Türk Milletini Türkiye Cumhuriyeti Devletini, devletin kurum ve organlarını aşağılama ve 8. Bölümünde yer alan yabancı devlet bayrağına karşı hakaret suçları ise özel hakaret suçları olarak düzenlenmiştir.
Devletin egemenlik alametlerini aşağılama suçu, bazı kesimler tarafından, kişi hak ve özgürlüklerini kısıtladığı gerekçesi eleştirilmekte ise de, devletlerin egemenliğini koruma hakkı yasal ve meşru bir haktır. Kaldı ki, mukayeseli hukuka bakıldığında, Dünyada, Avrupa ülkeleri dahil olmak üzere hemen her ülkede benzer düzenlemelerin olduğu görülecektir.
Madde gerekçesine göre suçun unsurları;
Madde metninde, Türk Bayrağını alenen tahkir fiili cezalandırılmaktadır.
Suçun konusu Türk Bayrağıdır. Türk Bayrağından maksat, Anayasanın 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında belirtildiği üzere “şekli kanununda belirtilen beyaz ay yıldızlı al bayraktır”. Ancak, Türk Bayrağının yanı sıra, Anayasa’da belirlenen beyaz ay yıldızlı al bayrak özelliklerini taşıyan ve Türkiye Cumhuriyeti Devletinin egemenlik alameti olarak kullanılan her türlü işaretin de bu suçun konusunu oluşturacağı kabul edilmiştir.
Suçun maddî unsuru, bayrağın aşağılanmasıdır. Bu aşağılama çeşitli suretlerde gerçekleştirilebilir. Madde metninde yer verilen “yırtarak”, “yakarak” kelimeleri, tahkirin gerçekleştiriliş suretleri ile ilgili örnekleri oluşturmaktadır.
Maddenin ikinci fıkrasında, millî hâkimiyet alameti olan İstiklal Marşının alenen aşağılanması, ayrı bir suç olarak tanımlanmıştır.
Maddenin üçüncü fıkrasında, bu suçların Türk vatandaşı tarafından yabancı bir ülkede işlenmesi ağırlaştırıcı neden olarak kabul edilmiştir.
Devletin Egemenlik Alametlerini Aşağılama Suçunun Cezası
1- Türk Bayrağını yırtarak, yakarak veya sair surette ve alenen aşağılayan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu hüküm, Anayasada belirlenen beyaz ay yıldızlı al bayrak özelliklerini taşıyan ve Türkiye Cumhuriyeti Devletinin egemenlik alameti olarak kullanılan her türlü işaret hakkında uygulanır.
2- İstiklal Marşını alenen aşağılayan kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
3- Bu maddede tanımlanan suçların yabancı bir ülkede bir Türk vatandaşı tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte bir oranında artırılır.
Şikâyet süresi ve görevli mahkeme
Devletin egemenlik alametlerini aşağılama suçu şikâyete tabi suçlardan olmayıp, savcılık tarafından zamanaşımı süresi içerisinde her zaman resen soruşturma yapılabilecektir.
Kovuşturma aşamasında görevli mahkeme, asliye ceza mahkemesidir.
