Türkiye’de binlerce taksi şoförü bulunmakta ve bu taksi şoförlerinin işçi statüsünde sigortalı olarak çalışıp çalışmadığı sorunu gündeme gelmektedir. Sigortasız işçi çalıştırmak Türkiye'nin genel bir sorunu olduğu gibi plaka sahibi olmayan taksi şoförleri de zaman zaman bu durum karşısında mağdur olmaktadır.

Taksicilik, günümüzde en zorlu mesleklerin başında gelmesine rağmen hali hazırda birçok taksici sigortadan kaynaklanan işçilik alacakları noktasında sorun yaşamaktadır. Peki taksi şoförleri hangi haklara sahiptir ve taksi şoförleri işçilik alacaklarından faydalanabilir mi?

İşçilik alacakları dediğimiz zaman; kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin, hafta tatili, fazla çalışma, iş kazası sebebiyle alınacak tazminatlar, ulusal bayram ve genel tatil ücretleri, prim vb. gibi alacaklar gelmektedir. Peki taksi şoförleri bu saymış olduğumuz işçilik alacaklarından faydalanabiliyor mu?

Taksiciler işçilik alacaklarından faydalanabilir mi?

İş Kanunu’na tabi olarak çalışan taksiciler, diğer çalışan işçiler gibi kıdem ve ihbar tazminatı hakkına sahiptir. İş akdine son verilen taksiciler ücret, ikramiye ve prim gibi ücret alacaklarının ödenmesi gerekir. Taksiciler, çalıştığı yerden ayrılmadan önce hak etmiş olduğu ve kullanmadığı izinlerini işten ayrıldıktan sonra da talep edebilecektir. Bu işçiler, iş sözleşmesinin feshedilmesinden önce hak etmiş olduğu ancak kullanılmayan izinlerini iş sözleşmesinin feshedildiği tarihten itibaren beş yıllık zamanaşımı süresi içinde talep edebilirler. Peki ya taksi şoförleri kıdem tazminatı alacağını nasıl alacak?

Taksi şoförlerinin kıdem tazminatı alabilmesi için, bir işyerinde asgari bir yıl çalışmış olması gerekir. Ancak çalıştığı işyerinde İş Kanunu hükümlerinde sayılan; “ahlak ve iyi niyet kuralları, sağlık nedenleri, askerlik hizmeti, yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı almak amacıyla, emekli aylığı almak için kendi istekleriyle işten ayrılmaları nedeniyle feshedilmesi ve işçinin ölümü sebebiyle iş sözleşmesinin son bulması” gibi durumlarda taksi şoförleri kıdem tazminatı alabilirler.

Taksi sahiplerinin yanında çalışan şoförlerin durumu ne olacak?

Taksi sahiplerinin yanında işçi olarak çalışan taksi şoförlerinin, işçilik hakkı alacağı neredeyse yok denecek kadar azdır. Taksi durak sahibi ve yanında şoförlerin çalıştığı bir işyerinde; çalışan statüsünde bulunan şoförler, İş Kanunu’nda işçi olarak sayılmamaktadır. Binaenaleyh bu şoförlerin, iş akitlerinin sona ermesi durumunda kıdem, ihbar tazminatı ve yıllık izin alacakları olmayacaktır. Ancak taksi şoförleri hizmet sözleşmesi adı altında çalıştığını hizmet tespit davası açarak ispatlaması sonucunda, sigortalı çalışan olarak sayılacaktır. Durak sahibi taksiciler, taksi durağında işçi olarak çalışan taksi şoförlerini, “sigortaya bildirmese dahi” işçi olarak çalışan taksiciler “ticari takside şoför olarak hizmet akdi ile çalıştığını” ispatlaması durumunda işçilik alacağına hak kazanacaktır.

Sonuç olarak; taksi şoförlüğünün genelde emekli kişiler tarafından tercih edilmesi ya da ek iş olarak yapılması sebebiyle, bireyler sigortasız olarak çalışmaktadır. Bu kişilerin sigortasız olarak çalışmasından dolayı işlerinden ayrılmaları durumunda “sigorta kaydı olmadığı için” kıdem tazminatı ve ihbar tazminatına da hak kazanamazlar. Ancak taksi şoförü olarak çalışan işçilerin ilk olarak hizmet sözleşmesi adı altında çalıştığını “İş mahkemelerinde hizmet tespit davası açarak” ispat etmesi gerekir akabinde de iş mahkemelerinde dava açarak tazminat talep etme hakkı kazanacaktır.