Çalışma hayatında birçok kişi çalıştığı kurumdan belli nedenlerle ayrılabiliyor. Bu nedenler arasında en sık karşılaşılan durumlar ise evlilik ve askerlik. Hal böyle olunca akıllara gelen soruların başında ‘evlilik ve askerlik gibi sebeplerle işten ayrılanlar tazminat alabilir mi?’ sorusu geliyor.  

Evlilik nedeniyle işten ayrılmak isteyen ya da askerlik görevini yapmak üzere zorunlu sebeplerle işten ayrılan işçilerin, kıdem tazminatı alabilmesi için öncelikle kıdem tazminatı almaya hak kazanmaları, yani bir yıllık kıdem süresini doldurmaları gerekir. Kıdem tazminatı; işçinin bir işyerinde çalıştığı süre göz önünde tutularak, çalıştığı yıllara göre, işveren tarafından kanuni şartların oluşması sonucunda ödenmesi gereken, işten çıkış veya ayrılış tazminatıdır.

Kıdem tazminatı, işçinin işe başladığı tarihten itibaren “hizmet akdinin devamı süresince” çalıştığı her bir yıl için, işveren tarafından 30 günlük ücret tutarında tazminat ödenmesidir.

Kanunda işçilerin hangi koşullarda kıdem tazminatına hak kazanabilecekleri belirtilmiştir. İşçinin hizmet akdinin, “kanunda belirtilen nedenlerle veya işçinin ölümü ile sona ermesi, işçinin en az bir yıl çalışmış olması” gibi şartların sağlanması ile işçi kıdem tazminatına hak kazanır.

İş sözleşmelerinin, “Muvazzaf askerlik, yaşlılık, malullük aylığı, toptan ödeme almak maksadıyla ve evlilik nedeni ile işçi tarafından sona erdirilmesi halinde bildirim sürelerine uyularak iş sözleşmesinin feshi halinde de işçi tazminat hakkı kazanır. İşçinin çalışmakta olduğu işyerine bildirim yapması sonucunda işçi askere giderken tazminatını alarak işten ayrılabilir.

Kıdem tazminatı şu durumlarda alınabilir;

1. İşverenin, haklı bir sebep olmadan işçiyi işten çıkartması

2. İşçinin askerlik gibi haklı bir sebeple işten ayrılması

3. İşçinin emeklilik sebebiyle işten ayrılması

4. Evlendikten sonraki bir yıl içinde (çalışan kadınların) işi bırakması

5. İşçinin ölümü

Yukarıda ifade ettiğimiz durumlarda, işçi kıdem tazminatına hak kazanacaktır.

Askerlik sebebiyle işten ayrılan işçilerin tazminat hakkı

İşçinin, işten askerlik nedeniyle istifa etmiş olması durumunda, işçi kıdem tazminatını almaya hak kazanmış olur. Askerlik için işten ayrılan işçi dilerse askerlikten döndüğünde işe iade hakkını da kullanabilir. Askerlik sebebiyle işten ayrılan işçilerin askerlik hizmetinin bitimi ile aynı iş yerinde çalışmak istemeleri durumunda işveren işçiyi işe almak zorundadır. Askerlik hizmeti nedeniyle işten ayrılan işçiler, bu hizmetin sona ermesinden itibaren 2 ay içinde aynı işyerinde çalışmak istediklerini işverene bildirir. İşveren askerlik hizmeti sona eren işçi ile iş akdi yapmaz ise eski işine devam etmek isteyen işçiye üç aylık ücret tutarında tazminat ödemelidir.

Evlilik nedeniyle işten ayrılan işçilerin tazminat hakkı

Evlilik nedeniyle işten ayrılma durumu kadın işçiler için geçerli bir haklı fesih sebebidir. Kadın çalışanlar “evlendikten 1 yıl içerisinde” çalıştığı iş yerlerinden “evlilik nedeni ile istifa” ederek kıdem tazminatı alabilirler. Kadın işçiler, işten ayrılma iradelerini iş verene bildirerek hak etmiş oldukları ücret (maaş) alacağını, fazla mesai alacaklarını alabilirler. Kadın çalışanlar hak edişleri dışında başka bir ücret alacağı talep edemezler. Bu işçilerin evlilik nedeniyle 1 yıl içinde işten ayrılmaları neticesinde Kıdem tazminatı, maaş alacağı ve fazla mesai alacakları ödenmezse, iş kanunundan doğan haklarını kullanabilirler.