Sosyal medya geçici bir heves mi, yoksa vazgeçilmez bir iletişim ve yaşam tarzı mı? Sosyal medya kullanmayanlara göre gereksiz bir macera, sosyal medyayı yaşam tarzının parçası haline getirenlere göre ise onsuz yaşanmayacak bir araç.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle sosyal medya cephesinde yaşananlar, bu tartışmayı tekrar gündeme taşıdı. Küresel sosyal medya uygulamalarını önce yavaşlatma, sonra engelleme aşamasına geçen Moskova, bu kararı vatandaşlarına anlatmakta ve onları ikna etmekte güçlük çekiyor.
SSCB dönemindeki kapalı rejimi ancak dedelerinden, babalarından duymuş olan Rus gençliği, içine doğdukları sosyal medya çağında karşı karşıya kaldıkları duruma doğal olarak anlam veremiyor. Düne kadar batılı akranları gibi küresel sosyal medya araçlarıyla yatıp kalkarken, birdenbire sistemden dışlanmak kolay değil.
Rusya’da özellikle Instagram’ın kapatılması büyük tepki çekti. Bazı sosyal medya ünlülerinin hayranlarıyla vedalaşırken gözyaşlarına hâkim olamadığı görüldü. “Bu benim tüm hayatım. Benim ruhum. 5 yıldır bu işle yatıp kalkıyorum” sözleri kayda geçti.
Instagram’ın kapatılması, hem bugüne kadar alıştıkları kendilerini ifade etme ve yaşam tarzı açısından geri dönüş hem de bu işten kazancın elden gitmesi demekti. Çünkü sosyal medya ünlülerinin ana gelir kaynağı, Instagram üzerindeki tanıtım ve pazarlama faaliyetleri.
Bu noktada, Rus Instagram ünlülerinin gözyaşlarının, Ukrayna’da olan bitenle bir ilgisi olmaması da dikkat çekiciydi. Savaşta ölenlere, yurtlarından sürülenlere değildi bu gözyaşları, sadece Instagram kullanma özgürlüğünün ellerinden alınmasınaydı.
Engelleme kararını uygulayan Rusya Federal Bilgi Teknolojileri ve Kitle İletişim Denetleme Kurumu (Roskomnadzor), Rus sosyal medya ünlülerine hayranlarıyla vedalaşma ve yerli sosyal medya uygulamalarına geçiş için ek süre bile verdi, tüm bunlar olurken.
Roskomnadzor, engellemeyle ilgili mesajında, ülkenin rekabetçi platformlara sahip olduğuna vurgu yapıyor ve "Bu internet ortamlarına geçişinizin hızlı bir şekilde gerçekleşeceğini ve gelecekte iletişim ve iş yapmak için yeni fırsatlar keşfedeceğinizi umuyoruz" ifadesini kullanıyordu.
Rusya bu konuda alternatifsiz değil. VKontakte (VK) ve Odnoklassniki (OK) adlı yaygın kullanılan iki sosyal medya platformu var. Bu iki platform, Rusya ile eski SSCB ülkeleri coğrafyasında yoğun kullanılıyor. Ayrıca Google’a alternatif olarak kurulan Yandex de önemli bir aktör.
Rusya’nın alternatif platformlara sahip olması önemli. Ancak dış dünyayla iletişim kurulabilmesi için, tüm dünyada yaygın kullanılan platformlarda da bulunmak gerekiyor. Ya da yerli uygulamaların küresel bir yaygınlık kazanması.
Moskova yönetiminin dünyanın geri kalanından izole edilmiş bir internet ağı oluşturma çabası içinde olduğu unutulmamalı. Rusya’nın Ukrayna Savaşı döneminde uyguladığı iletişimde içe kapanma stratejisi, aslında uzun zamandır planlanan bu projenin erkene alınmasına neden olmuş olabilir.
