2025 Nobel Kimya Ödülü sahipleri açıklandı...
Ödül, metal-organik kafesler çalışmalarıyla üç bilim insanına layık görüldü.
ÖDÜLE LAYIK GÖRÜLEN İSİMLER
Nobel Kimya Ödülü; Susumu Kitagawa, Richard Robson ve Omar M. Yaghi'ye verildi.
Üç bilim insanı, moleküllerin içine girip çıkabileceği büyük boşluklara sahip metal-organik kafesler (MOF'lar) geliştirdi.
ÖDÜLE LAYIK GÖRÜLEN ÇALIŞMALARIN TEMELİ
Bu yapılar, çöl havasından su toplamak, kirleticileri sudan arıtmak, karbondioksiti yakalamak ve hidrojen depolamak gibi uygulamalara imkan sağlıyor.
Metal-organik kafeslerin temeli, 1970'lerde Robson'un ahşap molekül modelleriyle geliştirdiği fikirle atıldı.
Robson, atomların doğal bağlanma özelliklerini kullanarak kristal yapılar oluşturmayı başardı.
Ancak yapılar, başlangıçta kararsızdı ve bazı kimyagerler tarafından işe yaramaz bulundu.
ÜÇ BİLİM İNSANININ ÇALIŞMALARI
Bu fikirler üzerine Kitagawa ve Yaghi, kararlı ve işlevsel MOF'lar geliştirerek malzemelerin gaz depolama, kataliz ve çevresel uygulamalarda kullanılmasını mümkün kıldı.
Yaghi'nin MOF'ları, sadece birkaç gramla futbol sahası büyüklüğünde yüzey alanı sağlayabiliyor ve çöl havasından içme suyu elde etmek gibi uygulamalarda kullanıldı.
Kitagawa ise esnek MOF'lar geliştirerek gazların alınıp verilmesini sağlayan 'nefes alan' malzemeler üretti.
Bu çalışmalar, metal-organik kafesleri 21. yüzyılın malzemesi olma potansiyeline sahip kılıyor ve kimyagerlere yeni tasarım ve çevresel çözümler geliştirme imkanı sunuyor.
