Dünyanın en alçak noktası ve en tuzlu göllerinden biri olan Ölü Deniz, “tuz devleri” denilen devasa halit (kaya tuzu) birikimlerine ev sahipliği yapıyor. Bazıları yatayda onlarca kilometreye, dikeyde ise bir kilometreden fazla kalınlığa ulaşabilen bu tuz devleri, başka bölgelerde –örneğin Akdeniz’in altında– de bulunuyor. Ancak oradakiler artık oluşmadığı için, canlı gözlem sadece Ölü Deniz’de mümkün.
YIL BOYU OLUŞUM SÜRÜYOR
Kaliforniya Üniversitesi’nden makine mühendisi Eckart Meiburg ve Kudüs İbrani Üniversitesi’nden jeolog Nadav Lensky, saha gözlemleri, laboratuvar deneyleri ve bilgisayar modelleriyle tuz devlerinin oluşum sürecini inceledi. Önceki varsayımların aksine, bu birikimlerin yalnızca kışın değil, yıl boyunca oluştuğu ortaya çıktı.
Yaz aylarında, suyun üst katmanı buharlaşmayla soğuyor ve dibe çöküyor. Bu sırada oluşan tuz kristalleri, “kar” gibi dibe düşerek tabanda dev tuz kütlelerini büyütüyor. Kristal düşüş hızı ve şekli ise su sıcaklığına göre değişiyor.
GEÇMİŞE VE GELECEĞE AYNADAN BAKIŞ
Araştırmacılar, Ölü Deniz’in hızla küçülmesinin (yılda yaklaşık 1 metre düşüş) dünya genelinde kıyıların istikrarı ve erozyon üzerinde önemli dersler verdiğini vurguluyor. Benzer süreçler geçmişte de yaşandı. Örneğin, milyonlarca yıl önce Akdeniz, Cebelitarık Boğazı’nın kapanmasıyla neredeyse tamamen kurumuş, ardından yeniden dolmuştu.
Bugün Ölü Deniz’de gözlenenler, geçmişteki bu büyük jeolojik olayları anlamak ve iklim değişikliğiyle benzer durumların nasıl gelişebileceğini öngörmek için eşsiz bir laboratuvar işlevi görüyor.
