Kara Kıta’nın incilerinden biri olan Gana, bölgenin en zengin yer altı ve maden yataklarının bulunduğu ülkelerden biri olma özelliği taşıyor. Ekonomik yapısına baktığımızda sahip olduğu potansiyele rağmen Gana’nın beklenen kalkınmayı yakalayamamasının temelinde yine sömürgeye esir olması yatıyor.

Diriliş Postası Ankara Temsilcisi Seda Şimşek/Mülakat

Gana, yaklaşık 539 kilometrelik sahil şeridine, petrol rezerv alanlarına ve 200 deniz mili özel bir ekonomik bölgeye sahip. Dünya Bankası’nın 2019 İş Yapma Kolaylığı Raporu’na göre Gana, iş yapmak için en iyi yerlerden birisi, dünyanın en hızlı büyüyen ekonomileri arasında. Gana’da 250’den fazla dil ve lehçenin konuşulduğu tahmin ediliyor. Uluslararası İlişkiler ve Göç uzmanı Ganalı Dr. Kasim Salifu ile Gana’yı, Gana-Türkiye ilişkilerini konuştuk.

Uluslararası İlişkiler ve Göç uzmanı Ganalı Dr. Kasim Salifu

Gana’nın coğrafi ve nüfus özelliklerini anlatabilir misiniz?

Resmi olarak Gana Cumhuriyeti olarak adlandırılan Gana, bağımsız bir devlettir. Atlantik Okyanusu’nda Afrika’nın batı tarafında yer almaktadır. Batıda Fildişi Sahilleri, doğuda Togo, kuzeyde Burkina Faso ve güneyde Gine Körfezi ile sınır komşusudur. Gana’nın toplam arazi alanı 238 bin 532 kilometrekare, ekilebilir arazi oranı yüzde 20’dir. Gana iklimi tropikal olarak tanımlanabilir. Gana’nın yaklaşık 539 kilometrelik bir sahil şeridi ve petrol rezerv alanları ile 200 deniz mili özel bir ekonomik bölgesi vardır. Gana İstatistik Servisi, 2019 yılında Gana’nın toplam nüfusunun 30 milyonun biraz üzerinde olduğunu tahmin etmiştir. Ülke 16 idari bölgeye ayrılmıştır ve 260 büyükşehir, belediye ve ilçe meclislerine (MMDA) bölünmüştür. Nüfusun yüzde 47,5’ini oluşturan Akalar, Gana’da baskın etnik gruptur, bunu yüzde 16,6 ile Mole Dagbani, yüzde 13,9 ile Ewe ve yüzde 7,4 ile Ga-Dangme izlemektedir. Mandeler yüzde 1,1 ile Gana’daki en küçük etnik grubu oluşturur. Gana’da 250’den fazla dil ve lehçenin konuşulduğu tahmin edilmektedir. İngilizce ülkenin resmi dilidir ve hükümet ve ticari işlerde baskındır. Ayrıca eğitim öğretiminde kullanılan standart dildir. Gana’da nüfusun büyük kısmını Hıristiyanlar oluşturmaktadır. Bunu Müslümanlar takip eder ve nüfusun sadece küçük bir kısmı geleneksel dine mensuptur veya hiçbir dine mensup değildir.

Gana’ya her gün uçak var

Türk Hava Yolları, Türkiye’den Gana’ya günlük uçuşlar gerçekleştirmektedir, bu da Gana’ya seyahat etmeyi çok kolay ve konforlu hale getirmektedir. Türkiye Cumhurbaşkanı ve Gana’daki mevkidaşı karşılıklı ziyaretler gerçekleştirdiler. Bu ziyaretler sırasında Gana ve Türkiye arasında farklı anlaşmalar imzalandı. Bu yıl ocak ayında Gana Dışişleri ve Bölgesel Entegrasyon Bakanı, Türkiye’yi ziyaret etti ve Türkiye Dışişleri Bakanı ile ortak basın toplantısında, Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Gana’nın Türkiye’nin Sahra Altı Afrika’nın üçüncü büyük ticaret ortağı olduğunu ve Türkiye’nin Gana ile ticaret hacmini 1 milyar dolara çıkaracağını açıkladı. Gana’nın büyük bir potansiyele sahip olduğunu söyledi ve işbirliğinin güçlendirilmesi gerektiğini vurguladı. Gana’da iş yapan Türkler, aynı şekilde Türkiye ile ticaret yapan Ganalılar var.

AVRUPALILAR’IN TİCARETE GELDİĞİ İLK ÜLKE

Gana’nın tarihi kökenleri ne zamana dayanıyor?

Tarihsel olarak, Gana bir önceki Ortaçağ Batı Afrika Gana İmparatorluğu’ndan orijin almıştır. Gana, Avrupalıların ticarete geldiği ilk Sahra altı Afrika ülkesidir – önce altın, sonra kölelik amacıyla. İngiliz sömürge yönetiminden kurtulup bağımsızlığını kazanan ilk siyah Afrika ülkesidir. Gana Cumhuriyeti, farklı kültür ve dinlerden oluşan laik bir devlettir. Gana’nın idari başkenti Accra sahil kentidir. Aynı zamanda hükümetin merkezidir ve tüm bakanlıklar ve devlet daireleri ve ajansları Accra’da bulunmaktadır.

GANA’DA İKİLİ ADALET SİSTEMİ

Gana’nın idari sistemi nasıl?

Son yirmi yılda, bağımsız yargısı kamu güvenini kazanarak çok partili bir sistem altında demokrasiye doğru büyük adımlar atmıştır. Gana, yayın ve konuşma özgürlüğü konusunda sürekli olarak Afrika’nın ilk üç ülkesinde yer almaktadır. Bunlar gibi faktörler Gana’ya sağlam bir sosyal sermaye sağlar. Yargı sistemi esas olarak İngiliz modeline dayanmaktadır, ancak Gana geleneksel yasası da İngiliz ortak yasası kadar kabul edilmektedir. Adalet idaresi iki gruba ayrılan çeşitli mahkemeler tarafından ele alınmaktadır: Yargıtay, Yargıtay ve Yüksek Mahkeme’den oluşan üst mahkemeler ve devre mahkemele ri, bölge mahkemeleri ve çocuk mahkemeleri gibi kanunla sağlanan diğer mahkemelerden oluşan düşük mahkemeler. Şeflik ve tamamen geleneksel meselelerde hüküm veren yetkililer, bölgesel ve Ulusal Şefler Odasıdır. Ulusal Şefler Meclisi’nin kararlarından temyiz doğrudan Yüksek Mahkemeye yapılır. Gana demokratik bir ülkedir ve başkanlık hükümet sistemini uygular. Dört yılda bir cumhurbaşkanı ve parlamento seçimleri yapılır. Gana’da 20’den fazla kayıtlı siyasi parti vardır. Gana’da, 275 sandalyeli parlamento, 4 yıl hizmet etmek üzere basit çoğunluk oyu ile doğrudan tek kişilik seçim bölgelerinde seçilen üyelerden oluşur. Başkan ve başkan yardımcısı, 4 yıllık bir dönem için gerekirse ikinci turda salt çoğunluğun oyu ile aynı oylamada doğrudan seçilir ve iki dönem görev yapabilir. Son seçim 7 Aralık 2016’da yapılmıştır ve bir sonraki seçim bu yılın Aralık ayında yapılacak.

Türkiye ile Gana’nın ilişkileri nasıl?

İkili işbirliği, ülkeler arasında ticaret ve diplomatik ilişkiler konusunda anlaşmaya varılması için önemli bir platform olmaya devam ediyor. Gana ve Türkiye diplomatik ilişkileri, Gana’nın sömürgeci güçlerden bağımsızlığını kazanmasının ardından 1958 yılının başlarında başladı. Gana’da ilk Türk büyükelçiliği 1968’de açıldı, ancak 1981’de Türk hükümeti tarafından kabul edilen kemer sıkma önlemleri nedeniyle kapatıldı ve 2010 yılında yeniden açıldı. Gana, 2012 yılında Türkiye’deki büyükelçiliğini açtı. Gana ileTürkiye arasında iyi ilişkiler vardır. Gana’da farklı programlar ve projeler üzerine faaliyet gösteren birkaç tane Türk Sivil Toplum Kuruluşları (STK) bulunmaktadır. Türk hükümetinin Gana’daki STK’lar aracılığıyla desteklediği büyük projelerden birisi, Gana’daki Müslümanlar için Akra’da Gana Ulusal Camii’nin inşasıdır. Gana’nın başkentinde hem yabancılara hem de Ganalılara hizmet veren Maarif Vakfi tarafından tam olarak faaliyet gösteren bir Türk okulu bulunuyor.

EKONOMİSİ ÇOK HIZLI BÜYÜYOR

Gana neden önemli?

Sahra altı Afrika’nın en huzurlu ülkesi olarak kabul edilen Gana aynı zamanda Batı Afrika’nın giriş kapısıdır. Son yirmi yılda giderek daha istikrarlı ve derinleşen demokratik yönetişimden yararlandı. Ayrıca, kilit ulusal kurumlarının etkinliğini güçlendiren, yatırımcı güvenini artıran ve ekonomiyi pozitif büyüm e için konumlandıran yedi başarılı seçim gerçekleştirdi. Dünya Bankası’nın 2019 İş Yapma Kolaylığı raporuna göre Gana, iş yapmak için en iyi yer ve dünyanın en hızlı büyüyen ekonomisine sahiptir. Ülke, elverişli bir iş ortamı, kararlı ve ilerici hükümet-özel sektör katılımı, siyasi istikrar, şeffaf düzenlemeler ve ortaklıklara hazır, dinamik bir özel sektör arayan yatırımcılar için yerleşik bir iş yeri haline gelmiştir. Hükümet, ülkedeki yatırımcı güvenini artırmak için iş yapmanın genel maliyetini azaltan politikalar uygulamaya kararlıdır. Gana, altın, elmas, manganez, boksit ve ham petrol gibi farklı doğal kaynaklara sahip. Dünya Bankası, 2019 yılında ekonomik büyümenin yüzde 7,6’ya yükseleceğini öngörüyor. Hükümetin tarım sektöründeki yeni politikaları ve tarımsal işletmeleri teşviki yürürlüğe girmeye başladığında, petrol dışı büyümenin yüzde 6’ya çıkması bekleniyor. Enflasyonun orta vadede yüzde 6-10 hedef aralığında kalması beklenmektedir. Hem Hıristiyanlar hem de Müslümanlar ülkede barış ve huzur içinde birlikte yaşıyor. Gana, Sahra-altı Afrika’da aşırı yoksulluğu yarıya indirmek olan Binyıl Kalkınma Hedefi 1’e ulaşan ilk ülkedir. Haziran 2007’de büyük açık deniz petrol rezervlerinin keşfedildiği açıklandı, üretim resmi olarak 2010 yılının sonunda başladı.

Diriliş Postası Ankara Temsilcisi Seda Şimşek/Mülakat