DEMET İLCE / MUHABİR
Kış tatili yapacaklar, şimdiden alışveriş yapmaya başladı. Özellikle tatillerde alışveriş yapma eylemi, beyni ödüllendirmenin bir yöntemi.
Ancak alışveriş yapma duygusu ne kadar iyi olursa olsun, tatilde harcama alışkanlıklarının bazı olumsuz sonuçları da olabilir.
Bağımlılık Merkezi'nin tıbbi içerik direktörü Dr. Ashish Bhatt, "Sezonun bu noktasında bunu mantıklı hale getirebiliriz, çünkü Şükran Günü'ndeyiz, satışlar yaklaşıyor ve sanırım birçok insan kendini kaptırıyor. Fakat eğer bu sürekli devam ederse, sonuçta hayatınızda maddi veya ilişki açısından sorunlara neden oluyorsa, o zaman bu gerçekten bir bağımlılığı taklit ediyor demektir." dedi.
Alışveriş, teşhis edilebilir bir bağımlılık olmayabilir, ancak bağımlılık döngüsünü takip edebilen bir davranıştır.
Bazen insanlar olması gerekenden daha fazla para harcıyor. Bhatt, “Diğer zamanlarda, satın almaları gereken her şeyle ilgili kaygının giderek arttığını hissetmeye başlayabilirler ve bunları elde ettiklerinde harika hissederler, ancak keyifleri kaybolur ve bunu tekrar yapmaları gerekir. İşte o zaman muhtemelen olumsuz bir alışveriş davranışı modeline bakıyorsunuzdur" dedi. Ve bazen, tatiller bittikten sonra bile bu döngüyü kırmak zordur.
İster bağımlılık yapıcı olsun ister harcamaları tamamen kontrol edememe hissi olsun, tatiller alışverişle olan ilişkinizi gözden geçirmek için iyi bir zamandır.
BEYNİMİZ NEDEN ALIŞVERİŞİ SEVER?
Harvard Tıp Fakültesi ve Massachusetts'teki seçkin beyin cerrahisi profesörü Dr. Ann-Christine Duhaime, "Ödül sistemi, bize hayatta kalmak için neye ihtiyacımız olduğunu öğretmek için milyonlarca yıl öncesine dayanan, bizden daha eski türler üzerine kurulmuş bir sistemdir. Eğer bir şey eğlenceliyse... bu genellikle ödül sisteminin devrede olduğunun oldukça iyi bir göstergesidir." dedi.
Bhatt, bir şeyler satın almanın beyne kimyasal dopamin etkisi sağladığını söyledi. Dopamin genellikle “iyi hissetme” nörotransmitteri olarak adlandırılır.
Duhaime, bunun da ötesinde, alışverişin daha da ödüllendirici olması için birçok kişiye yüklü miktarda para ödendiğini söyledi.
"Perakendeciler bunu sizin için nasıl eğlenceli hale getireceklerini ve insanların ödüllendirici bulduğu birçok şeye nasıl hitap edeceklerini çok iyi biliyor" dedi.
Duhaime, bunun, hediye vermeyi, belirli bir hediye satın aldığınızda arkadaşlarınızın ve ailenizin ne kadar sevildiğini hissedeceklerini anlatan reklamlara bağlamak veya almak için yarışmanız gereken sınırlı süreli fırsatlar sunarak rekabeti vurgulamak anlamına gelebileceğini ekledi.
Atalarımızın hayatta kalması için ihtiyaç duyulan şeyleri mümkün olduğu kadar az fedakarlıkla elde etmenin yanı sıra topluluklarındaki diğer kişilerle bağlantı kurmanın ve uyum sağlamanın faydalı olduğunu, bu nedenle alışveriş yapma, hediye verme ve fırsatlar bulma dürtülerinin güçlü olduğunu söyledi.
İNTERNETTEN ALIŞVERİŞ
Duhaime, internete bağlandığınızda tatil hediyeleri ve ürünleri satın almak için gereken fedakarlıkların büyük ölçüde azaldığını söyledi.
Arabanıza binmek, uzun bir yol kat etmek, bir mağazada istediğinizi bulmak, kasada beklemek ve nakit paranızı veya kartınızı teslim etmek yerine, online alışveriş çağında koltuğunuzdan birkaç tuşa basabilirsiniz.
Richmond, Virginia'da yaşayan lisanslı bir profesyonel danışman olan Alexandra Cromer, "Aslında, satın almak isteyebileceğiniz, satın almayı hayal edebileceğiniz veya satın almayı düşündüğünüz her şey parmaklarımızın ucunda" dedi.
Duhaime, kredi kartı bilgilerinizi web sitelerine kaydetme özellikleri sayesinde, satın almak istediğiniz bir şeyi düşündüğünüz an ile bunun için zaten ödeme yapmış olduğunuz an arasında sadece birkaç saniye olabileceğini söyledi.
Ne kadar az zaman alırsa ve satın alma işlemiyle aranızdaki engeller ne kadar az olursa, onu gerçekten isteyip istemediğinizi veya ona ihtiyacınız olup olmadığını düşünmek için o kadar az zamanınız olur, dedi.
DAHA AZ ALIŞVERİŞ DAHA ÇOK TATİL NEŞESİ
Duhaime, ailelerimize her yıl en iyi tatili yaşatmayı istesek de, daha fazla alışverişin bizi her zaman bu hedefe yaklaştırmadığını söyledi.
“Alışverişin ödülleri son derece kısa vadelidir. Alışveriş yaptıktan ve hediyelerin hepsi açıldıktan sonra çoğu zaman bir hayal kırıklığı yaşanır. Ve sonra fazla harcadığınız paranın suçluluğunu hissetmeye başlıyorsunuz” dedi.
Duhaime, çocuklarınız için mükemmel bir Hanuka Noeli hayal ettiğinizde, aklınıza yeni dekorasyonlar ve hediyeler gelebileceğini (geçen yıldan daha büyük ve daha iyi) ancak beyinlerimizin aynı zamanda aşinalık içinde ödül bulmak üzere tasarlandığını söyledi.
"Çocukların aslında istediği şey, her yıl aynı olmasını istiyorlar. Geçmişle, gelenekle, bir tatilin daha derin anlamıyla, insanların son derece ödüllendirici bulduğu sadece bir arada olmak arasında bazı bağlantılar var, özellikle de bilim ve teknolojinin olduğu gibi dünyada olduğu gibi hızlı değişim zamanlarında” dedi.
Uzun vadeli mutluluk ve yaşam tatminine bağlı en büyük faktörlerden ikisi ilişkiler ve amaç duygusudur. Duhaime, daha fazla şey satın alarak tatil ruhunu aramak yerine, insanlara daha fazla bağlantı ve amaç duygusu getirebilecek hediyelere ve etkinliklere odaklanmayı önerdi.
Bunu yapmak anlamlı bir anıya, birlikte bir aktivite yapmaya veya çocuğunuzun bir beceri veya tutku geliştirmesine yardımcı olacak bir şey bulmaya bağlı olabilir.
Daha anlamlı, daha az alışveriş çılgınlığı olan bir tatil kulağa hoş geliyor ama bunu bulmak her zaman o kadar kolay olmuyor.
Duhaime, “Hissettiğiniz mevsimsel baskının çoğunun, daha iyi bir tatil için gerekli önlemler değil, size bir şeyler satarak para kazanmaya çalışan insanlardan geldiğini kabul ederek başlayın” dedi.
Daha sonra Bhatt, tetikleyicilerinizi tanımlamanızı önerdi. “Bunlar, alışveriş merkezlerinden veya büyük mağazalardan uzak durmak, kredi kartlarını sınırlamak veya sevdiklerinizle alışverişe dikkat etme konusunda konuşmak anlamına gelebilir” dedi.
Duhaime, o zaman bir davranışı değiştirmenin en iyi yolunun kendinize durmayı söylemek değil, onu daha iyi bir şeyle değiştirmek olduğunu söyledi.
Alışveriş yapmak yerine belki dolabınıza göz atabilir ve arkadaşlarınızla değiş tokuş yapabilirsiniz, diye önerdi. Veya aile üyelerinin herkes yerine tek bir kişiye harika bir hediye almaya odaklanabilmesi için isimler çizin.
Tatilden sonra kendinizi benzer alışkanlıklara sahip bulursanız Cromer, yılın başında detoks yapmanızı önerdi. Ocak ayında harcama yapılmayan bir ay ya da daha büyük bir hedef için para biriktirmeye odaklandığınız alışverişe daha yumuşak bir ara verebileceğinizi de sözlerine ekledi.
Ancak Bhatt, bağımlılık ve bağımlılık yaratan davranışların genetik, çevre ve deneyimler dahil olmak üzere birçok faktör tarafından yönlendirildiğini, dolayısıyla travmanın veya başka bir zihinsel sağlık sorununun alışveriş yapma şeklinize katkıda bulunmasının mümkün olduğunu söyledi.
"Bilişsel davranışçı terapiler bu sorunu çözmenin en iyi yollarından bazılarıdır. Bununla mücadele eden birinin hak ettiği yardımı alması çok önemli." dedi.
