Türkiye’nin 1977’den buyana tartıştığı, Necmettin Erbakan, Alparslan Türkeş, Turgut Özal ve Süleyman Demirel’in mücadele verdiği başkanlık sisteminin milli iradeye sorulması için son düzlüğe girildi. MHP lideri Devlet Bahçeli’nin 18 Ekim’deki Grup Toplantısı’nda “Başkanlığı millete soralım” teklifinin ardından başlayan Anayasa değişikliği süreci Başbakan Binali Yıldırım ve MHP Genel Başkanı’nın görüşmelerinin ardından hızlanmış ve geçtiğimiz hafta birkaç pürüz dışında uzlaşıya varılmıştı. Türkiye’nin AK Parti dışında darbeler, ekonomik krizlerle geçen makus talihini değiştirecek olan cumhurbaşkanlığı sistemine son nokta dün kondu. AK Parti ve MHP kurmayları uzlaşmaya varılan metni incelemelerin ardından, TBMM Başkanlığı’na sundu.
Bu bağlamda teklifin detayları da açıklandı. Buna göre teklif yasama ve yürütmenin görevleri, bunun yanısıra yargıda değişimleri içeriyor. Teklifi göre Cumhurbaşkanı yürütmenin başı olacak ve başbakanlık makamı kalkacak. Cumhurbaşkanı’nın 2 yardımcısı olacak. Cumhurbaşkanı 5 yıllığına seçilecek ve en fazla 2 dönem görev yapabilecek. Bakanların tamamı Meclis dışından seçilecek. Cumhurbaşkanı’nın partisiyle ilişkisi kesilmeyecek ve kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi olacak. Cezai sorumluluğu olacak cumhurbaşkanının Yüce Divan’a sevki için üç aşamalı süreçte anlaşıldı. Cumhurbaşkanı için 301 imzayla soruşturulması istenebilecek, 360 ‘evet’le komisyon kurulabilecek. 400 oyla da yüce divana sevk edebilecek.
2019’da devreye giriyor
Sistemin uygulamaya gireceği zamanla ilgili kafalardaki soru işaretleri de ortadan kalktı. Cumhurbaşkanının parti üyeliği 2018’de, cezai sorumluluğu 2019’da başlayacak. Milletvekili sayısı 2019 sonrası için 600’e çıkacak, ayrıca yedek vekiller de seçilecek. Seçilme yaşı ise Erdoğan’ın yıllardır talep ettiği gibi 18’e düşecek. Yerel seçimler 2019’un Mart ayında yapılacak, aynı yıl içerisinde Cumhurbaşkanlığı içinde halk sandık başına gidecek.
Yargı da sistem değişiyor
Teklif, sürekli tartışılan yargıda da bir dizi değişime zemin hazırladı. Bu bağlamda HSYK’nın yapısı değişecek. HSYK üyelerinin yarısını Cumhurbaşkan’ı seçecek. Askeri yargı kalkacak. Anayasa Mahkemesi’ndeki askeri yargı üyeliği sona erecek. Mevcut üyelerin görev süresi devam edecek. Süre bitişinde AYM 15 üyeden oluşacak. Ayrıca Jandarma Genel Komutanlığı MGK’dan çıkacak.
60 gün sonra referandum
Teklif önce Anayasa Komisyonu’na, ardından da oylanmak üzere TBMM Genel Kurulu’na götürülecek. Meclis’te 330 “Evet” oyu alması durumunda en geç 60 gün içinde referanduma gidilerek, cumhurbaşkanlığı sistemi halkın iradesine sunulacak.
