Diriliş Postası Muhabiri Sümeyye Aksu/Ankara
Danıştay 10. Dairesinde, Ayasofya’nın camiden müzeye dönüştürülmesine dair 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararının iptali istemiyle açılan davanın duruşması yapıldı. Duruşmanın ardından gözler Danıştay 10. Dairesi’nin açıklayacağı karara çevrildi.
Danıştaş 10. Dairesi’nde yapılan duruşmaya, davacı Sürekli Vakıflar Tarihi Eserlere ve Çevreye Hizmet Derneğinin Başkanı İsmail Kandemir, dernek avukatı Selami Karaman ve Cumhurbaşkanlığı avukatı katıldı.
Danıştay 10. Dairesi Başkanı Yılmaz Akçil, ilk olarak Sürekli Vakıflar Tarihi Eserlere ve Çevreye Hizmet Derneği avukatı Karaman’a söz verdi.
HUKUKİ SÜREÇ
Sürekli Vakıflar Tarihi Eserlere ve Çevreye Hizmet Derneği, Ayasofya için ilk olarak 2005’te Danıştay’a dava açmıştı. Dernek, 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararının iptali ve yürütmenin durdurulmasını istemişti. Danıştay 10. Dairesi, 24 Haziran 2005’te söz konusu Bakanlar Kurulu kararının yürütmesini durdurma istemini reddetmişti. Daire 2008’de ise Ayasofya Camisi’nin müze olarak kullanılmasında hukuka aykırılık bulunmadığına işaret ederek, davayı reddetmişti. Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, Dairenin bu kararını onamıştı. Dernek, 2016’da tekrar Danıştay’a dava açmıştı. Derneğin, Anayasa Mahkemesine yaptığı bireysel başvuru hakkında ise 2018’de karar verilmişti. Yüksek Mahkeme, Ayasofya’nın namaz kılınması için ibadete açılması yönündeki talebin reddedilmesi nedeniyle din ve vicdan hürriyetinin ihlal edildiği iddiasıyla yapılan başvuruyu, “incelenmeksizin kişi bakımından yetkisizlik” nedeniyle kabul edilemez bulmuştu.
KARAMAN: BAKANLAR KURULU KARARI USULE AYKIRI
Karaman, Ayasofya’nın camiden müzeye dönüştürülmesine dair 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararının hukuka aykırı olduğunu ileri sürerken, Danıştay’ın, İstanbul’daki Kariye Camisi’ni müzeye dönüştüren 1945’teki Bakanlar Kurulu kararını iptaline ilişkin kararını emsal gösterdi. Karaman, Ebu Fetih Sultan Mehmet Vakfına ait olan Ayasofya Camisi’nin Fatih Sultan Mehmet’in şahsi mülkü olduğunu anlatarak, Ayasofya Camisi’nin vakfedenin iradesi dışında kullanılamayacağı görüşünü savundu. Karaman, Ayasofya’nın müzeye dönüştürülmesine ilişkin Bakanlar Kurulu kararının yetki yönünden usule aykırı olduğunu iddia etti. Söz konusu Bakanlar Kurulu kararındaki imzanın Gazi Mustafa Kemal Atatürk’e ait olmadığını düşündüklerini ifade eden Karaman, soyadı kanununun bu tarihten sonra çıktığını, farklı evraklarda farklı imzaların bulunduğunu söyledi.
KARAMAN: MÜLKİYET HAKKINA AYKIRI
Dernek Başkanı İsmail Kandemir de Anayasa Mahkemesinin Atatürk’ün mirasına yönelik dokunulmazlık kararına işaret ederek, eşitlik ilkesi gereğince Fatih Sultan Mehmet’in mirası konusunda da bunun uygulanması gerektiği görüşünü dile getirdi. Kandemir, Ayasofya’nın müzeye dönüştürülmesinin mülkiyet hakkına aykırı olduğunu öne sürdü.
Duruşmaya Cumhurbaşkanlığı Hukuk Müşavirliği adına taraf olarak katılan Cumhurbaşkanlığı avukatı ise kararı “Mahkemenin takdirine bıraktıklarını” bildirdi.
DANIŞTAY SAVCISI DAVANIN REDDİNİ İSTEDİ
Danıştay Savcısı ise görüşünde, söz konusu Bakanlar Kurulu kararının verildiği tarih itibarıyla hukuka uygun olduğunu belirterek, “Ayasofya hakkındaki karar geçmişte Bakanlar Kurulu tarafından alınmıştır. Ayasofya’yı açmak Bakanlar Kurulu’nun yani Cumhurbaşkanlığının takdirindedir, bu nedenle davanın reddi gerekir.” ifadesini kullandı.
Danıştay Savcısı ayrıca Bakanlar Kurulu kararındaki Atatürk imzasına ilişkin de değerlendirmede bulunarak, farklı yerlerde de aynı imzanın kullanıldığını belirtti.
KARAR DAHA SONRA AÇIKLANACAK
Tarafların dinlenilmesinin ardından Danıştay 10. Dairesi Başkanı Yılmaz Akçil, kararın daha sonra açıklanacağını belirterek, duruşmayı sonlandırdı. Yasa gereği kararın açıklanması için 15 gün süre bulunuyor ancak kararın 15 günlük süre dolmadan açıklanması bekleniyor.
KANDEMİR: MAHKEME KARARINI BEKLİYORUZ
Duruşmanın sonunda gazetecilere açıklama yapan Dernek Başkanı İsmail Kandemir, Ayasofya’nın müze olarak kullanılmasının vicdanları yaraladığını, mahkemenin kararını beklediklerini kaydetti.
