Yunus Emre Altuntaş-ÖZEL HABER
2000’li yıllardan sonra çocuk edebiyatında Akif üzerine yazılan eserlerin ortaya çıkması bu manzarayı daha da çeşitlendirmiştir. Bu kısa yazımızda Akif hakkında yazılan bütün eserleri değerlendirmemiz mümkün olmasa da belli başlı çalışmalara dikkat çekmek istiyoruz.
ÇOK YÖNLÜ BİR ŞAHSİYET
Mehmed Akif’i geniş kitleler daha çok İstiklal Marşı şairi olarak bilirler. İstiklal Marşı, şairin derin tefekkür ve imanının yansıyan numunelerinden sadece biridir. Bu şanlı destan milletimizin tüm duygularını deruhte etmesi yönüyle de benzeri olmayan bir metindir. Akif’in az bilinen şahsiyeti, imanı ve vatan sevgisi bizlere bu eşsiz destanı hediye etmiştir. Bu vesileyle Akif’i her yönüyle tanımak milli destanımızı anlamlandırmak bakımından da büyük önem taşımaktadır. Mehmed Akif ilmiyle, imanıyla, vakarıyla, ahlakıyla, dostluğuyla, vatan sevgisiyle, mücadelesiyle, dürüstlüğüyle, titizliğiyle eşrefi mahlûkatın veciz bir numunesidir. Hasan Basri Çantay’ın ifadesiyle Akif zor zamanda Allah’ın bu millete gönderdiği bir mana eridir. Şiirlerinin yanı sıra makaleleriyle, yayıncılığıyla, istihbarat teşkilatında aldığı görevleriyle, mütercimliğiyle, hitabetiyle, heyecanıyla, spora olan tutkusuyla, muallimliğiyle, aile sevgisiyle çok yönlü bir şahsiyeti ve inşa edici bir tefekkürü haizdir. Doğu ve Batı mûsikisine ciddi derecede ilgi duyan, ney üfleyen, yüzme, taş atma (bir çeşit gülle atma), güreş ve uzun yürüyüş gibi sporlara meraklı, hoşsohbet, çevresindekilerle şakalaşmayı seven, zeki ve nüktedan bir insan olan Mehmed Âkif, kendisini yakından tanıyan dostları arasında verdiği sözleri her şartta tutmasıyla tanınan bir kişidir. Nitekim Baytar Mektebi’nde okurken bir arkadaşı ile birinin önce ölmesi halinde diğerinin onun çocuklarına bakacağına dair sözleşmeleri buna örnektir. Yirmi yıl sonra Âkif, geçim sıkıntısı içindeyken bile sözüne sadık kalarak vefat eden arkadaşının çocuklarını evine almış ve kendi evlâtlarıyla birlikte okutup yetiştirmiştir. Ayrıca yazdıklarıyla hayatı arasında tam bir uyum vardır ve buna aykırı davranışları hoş görmeyen bir karakter âbidesi olarak bilinir. Mehmed Âkif’in bütün eserleri İsmail Hakkı Şengüler tarafından yayıma hazırlanmış ve son tashihleri M. Ertuğrul Düzdağ eliyle yapılarak on ciltlik Mehmed Âkif Külliyatı içinde toplanmıştır. Bu külliyatın dökümü şöyledir: I-IV: Safahat’ın tamamı ile Safahat dışında kalmış bir kısım şiirleri; V: Makaleler ve Tercümeler; VI-VIII: Tercümeler; IX: Tefsîr-i Şerif, Hutbe, Vaaz ve Mektupları; X: Hayatı, Seciyesi, İdeali, Sanatı ve Eserleri’ne Dair Yazıların Derlemeleri.
AKİF’İN ANLATAN ESERLER
Sanatı yanında karakter ve seciyesi, millî meselelerdeki hassasiyet ve gayreti, yakın tarihte oynadığı önemli roller ve halkın gönlündeki yeri dolayısıyla Mehmed Âkif şiirlere, romanlara, film ve dizilere konu olmuştur. Bunlardan ilki kendisini çok yakından tanıyan Mithat Cemal Kuntay’ın kaleme aldığı ve 1980’lerde dizi film haline getirilen Üç İstanbul adlı romandır. Eserin önde gelen kahramanları arasında bir karakter âbidesi olarak Mehmed Âkif’e “Şair Mehmed Râif” adıyla yer verilmiştir. Tarık Buğra’nın, Millî Mücadele Ankara’sını anlatan “Firavun İmanı” adlı romanının kahramanlarından biri de Mehmed Âkif’tir.
Akif üzerine yazılmış kaynak niteliğindeki en etkileyici eserler şairi tanıyan yakın arkadaşları tarafından kaleme alınmıştır. Süleyman Nazif’in “Mehmed Âkif: Şairin Zâtı ve Âsârı Hakkında Bazı Mâlûmat ve Tedkikat”, Eşref Edip Fergan’ın “Mehmed Âkif: Hayatı, Eserleri ve Yetmiş Muharririn Yazıları”, Mithat Cemal Kuntay’ın “Mehmed Akif: Hayatı-Seciyesi-Sanatı-Eserleri”, Ömer Rıza Doğrul’un “Mehmed Âkif’in Hayatı”, Cemil Sena Ongun’un “Mehmed Âkif: Hayatı, Eserleri ve İdealleri”, M. Emin Erişirgil’in “Mehmet Akif: İslâmcı Bir Şairin Romanı”, Hilmi Yücebaş’ın “Bütün Cepheleriyle Mehmet Âkif”, Cemal Kutay’ın “Necid Çöllerinde Mehmet Akif”, Hasan Basri Çantay’ın “Âkifname” bu ilk dönem eserlerinden bazılarıdır. Mehmed Akif’i eserleri yoluyla tanıyan sonraki kuşaktan pek çok isim de şairin fikriyatını benimseyerek bu yolda eserler kaleme almıştır. Sezai Karakoç’un “Mehmed Âkif”, Nurettin Topçu’nun “Mehmed Âkif”, M. Kaya Bilgegil’in “Mehmed Âkif: Resmî Hal Tercümesi, Basılmamış Bazı Mektup ve Manzûmeleri”, Ali Nihad Tarlan’ın “Mehmed Âkif ve Safahat”, Fevziye Abdullah Tansel’in “Mehmed Âkif Ersoy: Hayatı ve Eserleri” bu eserlerden birkaçıdır. 1980’lerden sonra Akif’e dair tahdidlerin azalmasıyla hakkında yapılan çalışmalar artmıştır. Nitekim büyük şairin 1936’da gerçekleşen cenazesine hükümetten hiç kimse katılmadığı gibi üniversite öğrencilerinin sahiplendiği cenazenin bir gösteriye dönüşmemesi için kolluk kuvvetleri önlem almıştır. 1980’lere kadar da Akif’e dair tahdid ve kısıtlamalar örtülü olsa da devam etmiştir.
AKİF’E DAİR BAZI ESERLER:
1980’lerden sonra yayımlanan Akif’e dair bazı eserler şunlardır; Ahmet Kabaklı’nın “Mehmed Âkif”, M. Orhan Okay’ın “Mehmed Âkif: Bir Karakter Heykelinin Anatomisi”, D. Mehmet Doğan’ın “Camideki Şair: Mehmed Âkif”, Kâzım Yetiş’in “Mehmet Âkif’in Sanat-Edebiyat ve Fikir Dünyasından Çizgiler”, M. Ertuğrul Düzdağ’ın “Mehmed Akif Hakkında Araştırmalar”, Yusuf Turan Günaydın’ın yayına hazırladığı “Babam Mehmed Akif”, Vural Kaya’nın “Akif’im”, Mehmet Nuri Yardım’ın “Mehmet Akif Ersoy ve Safahat’tan Seçmeler”, Mustafa Özçelik’in “Mehmet Akif ve Çanakkale”, Etem Çalık ve Rıdvan Canım’ın “Mehmet Akif Ersoy ve İstiklal Marşı”, Yusuf Turan Günaydın’ın “Mehmet Akif Ersoy / Mektuplar”, Lütfi Şehsuvaroğlu’nun “Mehmed Akif”, Mustafa Öven’in “100 Soruda Mehmet Akif Ersoy”, Tahsin Yıldırım’ın “Milli Mücadelede Âkif”, Mehmed Sılay’ın “Seyyah-ı Beyaban Mehmed Âkif”, Mehmed Demirci’nin “Yahya Kemal ve Mehmed Âkif’te Tasavvuf”, Cevat Akkanat’ın “Özgün Bir Toplum Kurucu Mehmet Akif”, Süleyman Hayri Bolay’ın “Mehmet Akif Ersoy’un Fikir Dünyası”. Bu eserlerin dışında TYB(Türkiye Yazarlar Birliği) tarafından kurulan Mehmed Âkif Ersoy Araştırmaları Merkezi de pek çok eser yayımlayarak internet sitesi üzerinden ücretsiz olarak kamunun istifadesine sunmuştur. Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi tarafından kurulan Mehmet Akif Ersoy Uygulama ve Araştırma Merkezini de bu meyanda hatırlatabiliriz. Ayrıca Türk Edebiyatı, Yedi İklim, Hece, ATAM, Diyanet, Milli Eğitim, Genç Doku, Gülistan, Milli Kültür gibi pek çok dergi tarafından Akif hakkında özel sayılar hazırlanmıştır.
