TRT 1’de Uyanış: Büyük Selçuklu dizisi izleyenlerin, ‘Sultan Melikşah’tan sonra tahta kim geçti? Büyük Selçuklu’da Melikşah’tan sonraki sultan kimdir?’ sorusunun yanıtını merak etti. Sorunun yanıtı ve detayları ise şöyle;
Büyük Selçuklu’da Sultan Melikşâh’tan sonra tahta, 5 yaşındaki oğlu Mahmud geçti.
Ancak Berkyaruk, Mahmud’u tanımadı.
1104 yılında Berkyaruk ölünce yerine kardeşi Muhammed Tapar (1105-1118) Isfahan’da tahta geçti.
Tapar’dan sonra Selçuklu Devleti’nin son büyük hükümdarı Sultan Sançar (1118- 1157) tahta çıkmıştır.
‘Sultan Melikşah’tan sonra tahta kim geçti? Büyük Selçuklu’da Melikşah’tan sonraki sultan kimdir?’ İşte detaylar!
Ömrü boyunca Büyük Selçuklu Devleti için pek çok zorluğun üstesinden gelen Sultan Melikşah, dış güçlere karşı verdiği mücadele kadar iç isyanlarla da uğraşmak durumunda kalmıştır. Babası Alparslan’dan devraldığı bayrağı, liyâkatle taşımaya çalışan Melikşah’ın ölümü ise oldukça dikkat çekicidir.
Sultan Melikşah henüz saltanatının ilk yıllarında, Sultan Alparslan zamanında da iki defa isyan etmiş ve affedilmiş olan amcası Kavurt tekrar isyan etti. Bu isyan bastırılarak Kavurt yayının kirişiyle boğdurularak idam olundu. Karahanlılar ülkesine yürüyen Melikşâh Semerakant’a kadar olan bölgeyi ele geçirdi. Her iki hanedanın arasında akrabalık kuruldu. Gazneliler de aynı akıbete uğradılar ve Melikşâh’ın yüksek hâkimiyetini kabul etmek zorunda kaldılar.
Kutlamış’ın oğlu Süleyman Şâh’ı Anadolu’ya göndererek O’nu bu ülkeye emîr olarak atadı. Kutlamış-oğlu Süleyman Şâh kısa zamanda baştan başa bütün Anadolu’yu ele geçirdi. İzmit başkent olmak üzere (1077) Anadolu Selçuklu Hanedanı’nın temelini attı. Melikşâh zamanında Selçuklu İmparatorluğu en geniş sınırlarına ulaştı. Doğuda Seyhun Nehri ve Tanrı Dağları’ndan batıda Akdeniz ve Boğazlar’a, kuzeyde Kafkas Dağları’ndan güneyde Hint Denizi’ne kadar ulaşılmıştı. Melikşâh döneminin en önemli iç olaylarından birisi de Hasan Sabbah’ın lderi olduğu Batınî hareketidir. Hasan Sabbah, Alamut Kalesi’nde kurduğu yalancı cenneti ile bir tarikat kurmuş, tarikatına mensup fedailerle birçok Türk ve Müslüman ileri gelenlerine karşı suikastlar düzenlemeye başlamıştı.
Büyük Selçukluların muktedir veziri Nizâmülmülk, 14 Ekim 1092’de Nihâvend yakınlarında dilenci kılığında yanına sokulan bir İsmâilî fedâisi tarafından hançerlenerek öldürüldü. Nizâmülmülk’ün öldürülmesi bütün gözlerin hükümdara çevrilmesine sebep olmuştu. Başta maktul vezirin oğlu olmak üzere her biri yüksek mevkilerde görev yapan yakın adamları efendilerini Sultan’ın öldürttüğünden şüphelenmekteydi.
Sultan’ın, dört yaşındaki oğlu Mahmûd’u veliaht ilan etmek isteyen ve buna bağlı olarak kendisinden olmayan şehzade Berkyaruk’un veliahtlığını destekleyen vezire düşman olan hanımı Terken Hatun’un ve en az onun kadar ihtiraslı olan şahsî veziri Tâcülmülk’ün etkisi altında olduğunu düşünüyorlardı. Özetle saltanatının son yıllarında Batınîler’le uğraşan Sultan Melikşâh 38 yaşında iken zehirlenerek öldü (1092).
Sultan Melikşah’ın yerine kim tahta çıktı?
Şeklen Irak ve Horasan’daki Büyük Selçuklu Sultanları’na bağlı olmak üzere Kirman Selçukluları, Suriye Selçukluları ve Anadolu Selçukluları olarak İmparatorluk parçalandı. Melikşâh’tan sonra yerine 5 yaşındaki oğlu Mahmud tahta çıkarıldıysa da Berkyaruk onu tanımamıştır.
Berkyaruk da 1104 yılında öldü. Yerine kardeşi Muhammed Tapar (1105-1118) Isfahan’da tahta çıktı.
Tapar’’ın ardından Selçuklu Devleti’nin son büyük hükümdarı Sultan Sançar (1118- 1157) tahta çıktı. Gurluları, Karahanlıları, Harezmşahları tekrar vergiye bağladı. Halifenin siyasî gücü ele geçirme çabalarına tekrar son verdi, Ona yalnızca dinî görevleri bıraktı.
Ancak Karahıtaylar’a 1141’de Katvan’da yenildi. Bu yenilgi Sultan Sançar için bir dönüm noktası oldu ve bir daha toplanamadı.
1153 yılında ayaklanan göçebe Oğuzlar’a tutsak oldu. Üç yıllık esaretten sonra kurtarılan Sultan Sançar 1157 yılında 72 yaşında iken yaşama veda etmiştir.
