Rapor parası olarak da bilinen geçici iş göremezlik ödeneği, çalışan kişilerin hastalık sebebiyle çalışamadığı günler için aldığı ödenek türüdür. Devletin çeşitli şartlara bağladığı geçici iş göremezlik ödeneği, kişinin iş verenden değil, Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan ( SGK) aldığı bir haktır. Sigortalı olarak çalışan kişi, SGK ile anlaşmalı bir sağlık kuruluşundan aldığı rapor ile başvuru yapma hakkına sahip olur.
GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK ÖDENEĞİ NASIL ALINIR?
Hastalık sebebiyle çalışamayacak kişilerin iş göremezlik ödeneğinden yararlanabilmesi için muayene edilmesi şarttır. Rapor parası almak için yapılması gerekenler şu şekildedir:
- Hastalanan kişi SGK ile anlaşmalı bir sağlık kuruluşuna başvuru yapar.
- Hekimden alınan iş göremezlik raporu iş yerine iletir.
- İş yeri raporu e rapor sistemine en geç 5 gün içinde girerek SGK’ya bildirir.
İnternetin kamu kurumlarına entegre olmasıyla birlikte geçici iş göremezlik raporu doğrudan hastane sisteminden SGK’ya da bildirilebilmektedir. Kişi bu bildirmenin hastane tarafından yapılıp yapılmayacağını muayene sonrası sormalıdır. Ayrıca hiçbir hizmet dökümünde çalışan kişiler için SGK’ya dilekçe ile başvurma şartı aranmamaktadır.
GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK ÖDENEĞİNDEN KİMLER YARARLANABİLİR?
SGK iş göremezlik ödeneğinden yararlanabilecek kişileri Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında belirlemektedir. Kanuna göre rapor parası alma hakkına sahip kişiler sigortalı olarak çalışan ya da kendi adına prim yatıran kişilerdir. Bu konuyla ilgili detaylar şu şekildedir:
- İş kazası geçiren sigortalı çalışan kişiler,
- Meslek hastalığına yakalanan iş yeri çalışanları,
- Herhangi bir hastalık geçiren işçiler, rapor aldığı süreden 1 yıl öncesine kadar 90 günlük prim ödemesi bulunması şartıyla,
- Doğum yapan kadın işçiler, doğum yaptığı süreden 1 yıl öncesine kadar 90 günlük prim yatması şartıyla,
- Kendi hesabına bağımsız olarak çalışan kişiler, prim borcu olmaması şartı ve yatarak tedavi gördükleri durumlarda, iş göremezlik rapor parasını alabilir.
Her bir durumda kişinin ödenekten yararlanabilmesi için üç ve üzeri gün için raporlu olması gerekmektedir. Ayrıca yeni tip korona virüs hatalığı (COVID-19) bu ödenek kapsamındadır.
GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK ÖDENEĞİ NEREDEN ALINIR?
Rapor parası alınan kurumlar SGK’nın anlaşmalı olduğu bankalar ya da PTT şubeleridir. Ödeneği alacak kişinin e- Devlet kapısında tanımlı bir banka hesabı varsa kişi bu hesaptan da ödemesini alabilmektedir.
GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK ÖDENEĞİ NE KADAR SÜRE İLE ÖDENİR?
Rapor parası alma süresi için herhangi bir bitiş tarihi SGK kapsamında belirlenmemiştir. Yani çalışan sigortalı olduğu sürece geçici iş göremezlik raporundan yararlanabilir. SGK bu kapsamda kişinin ödemesinin başlamasıyla ilgili bir kısıtlama getirmektedir. Hastalan çalışan, ödeneği istirahat raporun 3.gününden itibaren almaya başlar. İş göremezlik ödeneği şu şartlarda kesilebilmektedir:
- Hasta olduğu için rapor aldığı sürede sigortalının kanuni ücretsiz izinde olması,
- Kişinin aldığı rapor dönemi içerisinde greve katılması,
- İşverenin işçileri topluca işten çıkarması.
GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK ÖDENEĞİ NE ZAMAN YATAR?
Rapor parası yatma zamanı önceki uygulamalarda ayın belli günlerinde gerçekleşmekteydi. Yasanın değişmesiyle birlikte bu kısıtlama ortadan kaldırıldı. Yeni uygulama ile kişinin raporu bildirildikten sonra, en geç 15 gün içinde, ödenek kişiye aktarılır. Çalışanın bu hakkını kaybetmemesi için hesabına aktarılan parayı 2 ay içerisinde çekmesi gerekmektedir. Çalışan kişi ödeneğinin bankaya yatırılıp yatırılmadığını sorgulamak için e-Devlet kapısından yararlanabilir:
- E-Devlet kapısına www.turkiye.gov.tr uzantılı internet sitesi ya da mobil uygulaması üzerinden giriş yapılır.
- E-Devlet kapısı içerisindeki arama butonun Sosyal Güvenlik Kurumu yazılır ve kurumun hizmetleri listelenir.
- Listelenen hizmetler içerisinden “4A/4B İş göremezlik Ödemesi Görme” hizmeti seçilir. Bu hizmet aracılığıyla kontrol sağlanır.
Ayrıca kişi, rapor parasının hesabına geçip geçmediğini Alo 170 hattını arayarak öğrenebilir. Sigortalı çalışanın e-Devlet kapısında kayıtlı bir cep numarası bulunuyorsa kişiye bu bilgi kısa mesaj olarak verilmektedir.
GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK ÖDENEĞİ NASIL HESAPLANIR?
Geçici iş göremezlik raporu, kişinin aldığı brüt ücret üzerinden hesaplanmaktadır. Çalışan kişi rapor parası hesaplama işlemini yapabilmek için şu bilgilere sahip olmalıdır:
- İş göremezlik raporunun gün süresi,
- Rapordan önceki üç ay alınan maaşın toplam brüt ücreti,
- Rapordan önceki üç ayda alınan yan (prim, ikramiye vb.) ödemeler,
- Rapordan önceki yatırılan üç aylık toplam prim gün sayısı.
Tüm bunlar toplanarak çalışma gün sayısına bölünür. Böylece kişinin günlük ücreti ortaya çıkarılır. Geçici iş göremezlik ödeneği günlük ücret üzerinden hesaplanmaktadır.
2021 GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK PARASI NE KADAR?
Geçici iş görmezlik ödeneği kişinin kazandığı brüt ücret üzerinden tekabül eden günlük kazancı baz alarak hesaplanır. Dolayısıyla kişinin aldığı ödenek asgari ücret zammından etkilenerek her yıl aynı oranda artmaktadır. Bu bağlamda 2021 yılı rapor parası ücreti tıpkı asgari ücret gibi yüzde 21,56 oranında artmıştır. Verilen ödenek yatarak tedavi olan işçi işin günlük kazancının yarısı iken, ayakta tedavi olan işçi için üçte ikisidir.
GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK RAPORU HAKKI NASIL SORGULANIR?
Çalışan kişi geçici iş göremezlik raporunu e-Devlet kapısı üzerinden gerçekleştirebilmektedir. E-Devlet üzerinden rapor parası sorgulaması şu şekilde yapılır:
- E-Devlet kapısına www.turkiye.gov.tr uzantılı internet sitesi veya mobil uygulaması üzerinden giriş yapılır.
- E-Devlet kapısı içerisindeki arama butonun Sosyal Güvenlik Kurumu yazılır ve kurumun hizmetleri listelenir.
- Listelenen hizmetler içerisinden “4B İş Göremezlik Raporu Çalışmazlık Beyan İşlemleri” hizmeti seçilir.
- Hizmet içerisindeki beyan listesi butonuna tıklanır. Bu buton aracılığıyla kişi 360 gün içerisinde almış olduğu raporları görüntüleme ve güncelleme hakkına sahiptir. Kişi seçtiği rapor ile iş göremezlik ödeneği beyanında bulunur veya ödenek hakkını sorgulayabilir.
