Ebru Okanlar / Özel Haber
Kovid-19’un pandemi halini almasıyla birlikte maskeler hayatımızda vazgeçilmez bir yer edindi. Maskenin hangi koşullarda takılması gerektiğiyle ilgili tartışmalar gündemden hiç düşmedi. Maskelerin nasıl kullanılması gerektiğine, hangi maskelerin ne kadar koruyucu olduğuna ve maske kullanımıyla ilgili merak edilen birçok konuya, İstanbul Medipol Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Muhammed Emin Akkoyunlu açıklık getirdi.
Tek ve doğru bir maske kullanımı etkili koruma sağlar mı?
Bunlar maskenin türüne göre değişiyor. Cerrahi standardize bir maskenin, enfeksiyondan koruma oranı yüzde 25 ile 40 arasında değişiyor. Bu nedenle yüzde 25- 40 civarında bir koruması var. Ancak N95 dediğimiz maskeler, standardize olan maskelerdir ve yüzde 95 koruduğu manasına gelir. FFP2 de aynı maskedir. FFP3 dediğimiz maskeler de yüzde 98 enfeksiyondan korur. Bu nedenle, genel olarak maske değil de maskenin türü ve standardize olması bizim için önemli. Yapılacak işe göre riski yüksek bir iş mi, riski yüksek bir ortam mı veya riski yüksek kişiler mi ona göre değerlendirip maske seçimini yapmak gerekir. Ama şunu biliyoruz ki; her maske, maske kullanmamaktan daha iyidir.
Mutasyon virüsten korunma yöntemlerini gündeme getirdi, bu durumda çift maske kullanmak ne kadar doğrudur?
Aslında burada bilimsel olarak ispatlanmış şeyler söz konusu değil, yapılmış net çalışmalar yok. Ancak, Amerikan enfeksiyon derneğinin ‘‘çift maske kullanın’’ diye bir önerisi var. Çünkü her cerrahi maske de üç tane katman vardır. İki adet üst üste taktığın zaman, altı katman eder ve koruyuculuğu ciddi şekilde artar diyor. Fakat bunun standardize edilmiş çalışması yapılmış değil, koruma ihtimalinin var olacağı bekleniyor. Açıkçası biz, bu tip durumlarda çift maske değil de riski yüksek kişilerin ve ortamlarda standardize olan net bir şekilde koruma oranı bilinen N95, FFP2 ve FFP3 gibi maskeleri kullanmasını öneriyoruz. Önceki gibi yokluk ve yüksek fiyat sıkıntısı da yok, o zaman çift maske takmak tabii ki tek maske takmaktan daha iyidir.
Kumaş maskeler çok kullanılıyor? Bunlar ne kadar sağlıklı? Kumaş maskeler kullanılmadan önce yıkanmalı mı?
Kumaş maskeler ve standardize olmayan maskeler, açıkçası bunlar cerrahi maskeler grubuna da girmiyor. Tabii neden yapıldığı ve ne gibi koruyucu önlemler takıldığı çok önemli. İç çamaşır bezinden veya tişört bezinden de yapılabiliyor. Bunların hiçbir koruyuculuğu yoktur. Bu nedenle, standardize olan cerrahi maskeler ya da standardize olan diğer profesyonel maskelerin kullanılmasını öneriyoruz.
Peki doğru maskeyi nasıl seçeceğiz?
Türk Standartları Enstitüsü (TSE) bunu standardize ediyor. Kutunun üzerinde CE ya da TSE belgesi olan maskeleri kullanmamız gerekiyor. Bu tabii ki sağlığı koruma açısından çok çok önemli hususlardan bir tanesi.
MASKE ÇOCUKLARDA DAHA ÖNEMLİ
Yetişkinler bulundukları ortamı analiz ederek risk oranına göre maske kullanımına dikkat ediyorlar. Çocuklar içinse aynı durum geçerli olamıyor. Kimi zaman sokakta kimi zamansa ebeveynleriyle birlikte alışverişte risk altında bulunuyorlar. Mutasyonlu virüsün daha çok etkilediği genç yaş grubu da yetişkinler kadar tehdit altında. Akkoyunlu, gençler ve çocuklar için maske kullanımına daha da dikkat çekiyor.
Yeni mutasyonlar çocuklar açısından nasıl tehlike oluşturuyor?
İngiliz mutasyonu değil ama siyahi kişilerde oluşan bir mutasyon var. Bu mutasyonda çocuklar ve gençlerin daha fazla etkilendiğini biliyoruz. Bu mutasyonlarda, maalesef ölüm oranı üzerine, şu an için ispatlanmış bir şey yok, fakat çocukları daha çok etkiliyor. Her yeni mutasyonun salgınıyla yeni bir şey öğreniyoruz ve maalesef mutasyonlardan bir tanesi, bu yönde gençleri ve çocukları daha fazla etkilediğini biliyoruz.
Maske hayatımızdan hiç çıkmayacak
Son olarak aşıyla beraber maske takmaya ne kadar devam edeceğiz?
Asyalılar, sadece covid için değil, sars virüsü zamanından beri maske takıyorlardı. Biliyoruz ki; maske kullanımı, şu son dönemde influenza enfeksiyonunu da engelledi. Yani gribal etkenleri de engelledi. Bu nedenle, muhtemelen ayakkabının keşfi gibi, maskeli sosyal hayat için belli bir süre daha devam edecek. Belki zorunlu olmayacak ama bireysel olarak bir aksesuar şeklinde göreceğiz gibi geliyor.
