Şeyh Sait Ayaklanması sebepleri, alınan önlemler ve sonuçları en sık araştırılan konuların başında geliyor. Şeyh Sait İsyanı ilk olarak Diyarbakır'a bağlı Ergani ilçesinin Eğil bucağındaki Piran köyünde meydana gelen isyanla başlamıştır. Peki, Şeyh Sait isyanı sonuçları nelerdir? İşte konuyla alakalı tüm detaylar...

Şeyh Sait isyanı sonuçları nelerdir?

Önce Derhani'nin ele geçirildiği isyanda daha sonra bir alayı geri çekilmeye mecbur etmiş ve bir süvari alayını da pusuya düşürmüşlerdir. Böylelikle Elazığ'ı da ele geçirmişler, bunun üzerine askerler Diyarbakır'a gitseler de bu harekattan bir sonuç alınamamıştır. Şubat 1925 ve Nisan 1925 arasında gerçekleşen ayaklanma Anadolu'da, merkezi yönetime karşı girişilen geniş çaplı bir kürt ayaklanması olarak geçmektedir.

Sebepleri

  • Cumhuriyet yönetimini kendi çıkarlarına aykırı gören kişilerin “Din elden gidiyor!” parolasıyla bir kısım halkı kışkırtmaları
  • Şeyh Sait ve adamlarının saltanat ve hilafeti geri getirmek istemeleri
  • Terakkiperver Cumhuriyet Partisi ’nin sert muhalefeti, laiklik karşıtı görüşleri
  • İngiltere’nin, o sıralarda görüşülen Musul meselesini kendi çıkarları doğrultusunda çözebilmek için bölge halkını kışkırtması ve ayaklanmaları desteklemesi

Doğu ve Güneydoğu’da ayrılıkçı akımların gelişmesi

Şeyh Sait adında bir kişi, etrafına topladığı cahil kişilerle hükümete karşı ayaklandı. İsyanın amacı; Türkiye Cumhuriyeti’ni yıkmak ve Osmanlı devlet düzenini geri getirmekti. Ayaklanma, 13 Şubat 1925’te Diyarbakır-Ergani ilçesinin Piran köyünde başlayarak kısa sürede Elazığ, Erzurum, Muş, Bitlis ve Diyarbakır’da etkili oldu, bölgeye yayıldı. İngilizler isyancılara silah ve cephane yardımında bulundu. Ali Fethi Okyar Hükümeti isyanın bastırılmasında başarılı olamayınca istifa etti. Yeni hükümeti kuran İsmet Paşa aldığı askeri ve siyasi önlemlerle isyanı bastırdı. Şeyh Sait Ayaklanması

  • Şeyh Sait İsyanı için Alınan Önlemler:
  • Bölgeye ordu gönderilmiştir.
  • Bölgesel seferberlik ilan edildi (Doğu ve Güneydoğu’da).
  • Takrir-i Sükûn (Huzuru Sağlama) Yasası çıkarıldı (4 Mart 1925). Bu kanun 1929 yılına kadar yürürlükte kaldı.

İstiklal Mahkemeleri kuruldu, suçlular cezalandırıldı. Şeyh Sait Ayaklanması
Sonuçları:

  • Ayaklanma bastırıldı, ancak Türk ordusu yıprandı.
  • Ayaklanmada rolü olduğu gerekçesiyle Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kapatıldı (5 Haziran 1925).
  • Ayaklanma nedeniyle Musul sorunuyla yeterince ilgilenilememiş ve  Irak İngiltere’ye verilmiş (1926- Ankara Ant.)
  • Türkiye Cumhuriyeti’ni yıkmaya yönelik ilk isyan bastırılmıştır.
  • Türkiye’de çok partili hayata geçiş için yapılan ilk deneme başarısızlıkla sonuçlanmıştır.
  • Şeyh Sait İsyanı, Türkiye’de çok partili hayata geçiş için ortamın uygun olmadığını ve henüz demokrasinin tam anlamıyla uygulanamadığını göstermiştir.
Editör: TE Bilisim