30 yıllık Ömer el-Beşir diktasının son bulduğu 2019’dan beri kaos ve darbe girişimlerinin eksik olmadığı Sudan’da, e-Beşir’i deviren cunta yönetime “yeniden” el koydu. Bir grup asker dün sabah saatlerinde Başbakan Abdullah Hamduk ve ülkeyi yöneten koalisyon hükümeti ortağı partilerin liderlerini gözaltına aldı. Sudan Enformasyon Bakanlığından yapılan açıklamada, Hamduk’un darbeyi reddettiği için tutuklanarak bilinmeyen bir yere nakledildiği bildirildi. Ülkenin birçok yerinde elektrik ve internet hatları kesilirken, askeri güçlerin başkent Hartum’un Umdurman bölgesindeki radyo ve televizyon merkezini basarak çok sayıda çalışanı gözaltına aldığı duyuruldu.
HALK SOKAĞA İNDİ
Bilinmeyen bir yerde tutulan Sudan Başbakanı Hamduk’un barışçıl bir şekilde devrimlerini korumak için halkı sokağa çağırması sonrası Sudanlılar, başkent Hartum’un farklı bölgelerinde bir araya geldi. Sudan bayrağı taşıyan binlerce kişi askeri müdahaleye karşı gösteri düzenlemeye başladı. Lastik yakarak yolları kapatan Sudanlılar, Hartum’daki ordu karargahı çevresine yürüyüş düzenledi. Göstericiler, “Asıl devrim şimdi başladı”, “Darbeyi kabul etmiyoruz”, “Devrimden dönüş yok” şeklinde sloganlar attı. Öte yandan karargah yakınlarında açılan ateş sonucu bazı göstericilerin yaralandığı öne sürüldü.
HÜKÜMET FESHEDİLDİ
Öğlen saatlerinde kameralar karşısına geçen Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan, Egemenlik Konseyi ve hükümeti feshederek olağanüstü hal ilan ettiğini açıkladı. Anayasal Bildiri Anlaşması ve Güney Sudan’da silahlı hareketlerle imzalanan Cuba barış anlaşmasına bağlı kalacaklarını belirten Burhan, ancak Anayasal Bildiri Anlaşmasının bazı maddelerini askıya aldıklarını ifade etti. Burhan, ülkede olağanüstü hal ilan ettiklerini ayrıca 18 eyaletin valilerinin görevden alındığını kaydetti. Eski rejimin izlerini ortadan kaldırıma sözü veren Burhan, yolsuzlukla mücadele komitesinin çalışmalarının askıya alındığını ifade etti. Genel seçimlerin 2023 Temmuz’unda yapılacağını söyleyen Burhan, “Seçimlere kadar görev yapacak ve Sudan’daki tüm kesimleri temsil edecek bağımsız bir yeterlilik hükümeti kurulacak.” dedi.
ANAYASAL SÜRECE AYKIRI
Sudan’da yaşanan darbe iç ve dış tepkileri de beraberinde getirdi. Sudan Başbakanlık Ofisi tarafından yapılan yazılı açıklamada, ülkedeki gelişmelerin “anayasal sürece aykırı” olduğu değerlendirmesi yapıldı. Açıklamada, “Özgürlük, barış ve adalet arayışında kanların döküldüğü devrim kazanımlarına karşı tam bir darbedir.” değerlendirmesinde bulunuldu. Sudan Dışişleri Bakanı Meryem Sadık el-Mehdi ise Başbakan Hamduk’un gözaltına alınmasını “Kabul edilemez” olarak değerlendirdi. El-Mehdi, iktidardaki siviller ve ordu arasındaki iş birliğinin ciddi sınavdan geçtiğinin altını çizerek “Yapılacak herhangi bir darbe reddedilir. Buna tüm sivil yollarla direneceğiz.” diye konuştu.
TÜRKİYE’DEN TEPKİ
Türkiye Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada da “Sudan’da tüm taraflarca Anayasal Bildiri kapsamındaki taahhütlere bağlı kalınması ve geçiş sürecinin sekteye uğratılmaması yönündeki güçlü beklentimizi vurguluyoruz” ifadeleri kullanıldı. Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ise Sudan’daki olayları büyük endişeyle takip ettiklerini belirtti. Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas da darbe girişimini durdurma çağrısı yaptı. Arap Birliği, Sudan’da son yaşananlara ilişkin endişe duyulduğunu bildirerek tüm taraflara “geçiş dönemi anlaşmalarına bağlı kalmaları” çağrısında bulundu.
ZAMANLAMASI MANİDAR!
Darbenin ABD’nin Afrika Boynuzu Özel Temsilcisi Jeffrey Feltman’ın ziyaretinden bir gün sonra gerçekleşmesi ise kafalarda soruş işaretleri oluşmasına sebep olmuştu. Pazar günü başkent Hartum’u ziyaret eden Feltmna, darbeye ilişkin açıklamasında, derin kaygı duyduğunu belirtti. Feltman ABD’nin Sudan’a yönelik yardımlarının da riske gireceğini ifade etti.
KRİZ AYLARDIR SÜRÜYORDU
Sudan Meslek Odaları Birliği, Aralık 2018’deki “halk devrimine” sahip çıkılması ve sivil yönetime geçiş talebiyle yaklaşık 2 haftadır birçok kentte “devrimi” ve mevcut sivil hükümeti destekleyenler gösteriler düzenliyordu. Birlik, daha önce eski Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir’in 30 yıllık iktidarına son veren kitlesel halk protestolarına öncülük etmişti.
EYLÜL AYINDA DARBE GİRİŞİMİ OLMUŞTU
Eski Devlet Başkanı Ömer El Beşir’in 2019 Ağustos ayında görevden alınmasının ardından ülke, askeri ve sivillerden oluşan Özgürlük ve Değişim Güçleri tarafından yönetiliyordu. Ülkede Eylül ayında bir darbe girişimi yaşandığı, söz konusu darbe girişiminin el-Beşir yanlıları tarafından gerçekleştirildiği duyurulmuştu. Söz konusu darbe girişimi iddialarının ardından tırmanan gerilim ülke genelinde protesto gösterileri düzenlenmesine sebep olmuştu.
