Dört yıldır üzerinde çalışılan, fakat bir türlü TBMM’ye getirilmeyen Hal Yasası’nın Meclis tatile girmeden gündeme alınması bekleniyor.

Hal Yasası, hallerdeki mafya yapılanmalarını ortadan kaldıracağı ümidiyle dört gözle bekleniyor.

Çünkü hallerdeki bazı mafya yapılanmaları aynı zamanda terör örgütlerinin kolları, uzantıları ve finans kaynağı haline gelmiş durumda.

Bu cümleden olarak hallerde bazı komisyoncuların en az 75 en fazla 134 şirketi var. 

Şirketler ya yakın akrabalar üzerine veyahut mezarlıktaki isimler üzerine kurulmuş.

Şirketler vergi vermemek için sürekli açılıp kapanıyorlar; kardeşi kapatıyor amcası açıyor, amcası kapatıyor, dayısının üzerine…

Bu mafyatik ve terör örgütleriyle içli dışlı yapılanma dışarıdan başka birisine ne imkân veriyor ne de fırsat tanıyorlar.

Bir kişinin kontrolünde neden bu kadar fazla şirket?

Hale giren yaş sebze ve meyveyi önce kendi şirketleri üzerinde dolaştırıyorlar.

Mal bir kişinin kontrolündeki şirketler üzerinden 25-30 kat zamlanarak halden çıkıyor.

Zaten üretici bir komisyoncuya bağlı olarak çalışıyor. Onun sağladığı destekle üretim yapıyor, ona bağlı olarak çalışıyor.

Ürününü hale getirip komisyoncuya teslim ediyor.

Komisyoncu ürünü satın almıyor, aracılık yapıyor; üreticinin ürününü kendi şirketlerine pazarlıyor.

Ve bu devran 1951 yılından bu güne böyle gelmiş böyle gidiyor.

Bir kişinin birden fazla şirketi kontrol etmesinin önüne geçilecek olmasına haldeki komisyoncular şöyle makul bir itiraz yapıyor;

Asıl tekel zincir marketler…

Bir kişinin 8-10 bin marketi olabilir mi? Asıl bunun engellenmesi lazım.

Bu zincir marketler ürünü direk tarladan alıyorlar.

Haller üzerinden kurulacak yeni sistemde tedarik zincirinin şeffaf bir şekilde izlenebilmesi ve fiyatları şişiren uygulamaların engellenmesi bekleniyor.

Türkiye’deki yaş meyve sebze piyasasının yarısından fazlası zincir marketlerin kontrolünde hallere uğramadan tezgâhlardaki yerini alıyor.

Bu yüzden tarladaki ürünün zincir marketler tarafından kapatılmasının engellenerek hallerde satılmasının zorunlu olması gerekiyor.

Sektördeki 4 zincir marketin pazar payı yüzde 60…

Tarlada üretilen ürünlerin sadece yüzde 40’nın hallere uğruyor.

Komisyonculara göre zincir marketler ile üretici arasında haller gibi kontrol merkezleri olmadığı takdirde istedikleri gibi fiyatlarla oynamaya devam edecekler.

“Ürün hale gelmiyor ki nasıl kontrol edeceksiniz?” diyorlar.

Yeni yasa bunun için doğrudan üretici kooperatiflerine hallerde yer vermeyi ön görüyor.

Zincir marketlerin artık doğrudan tarladan değil, hallerden mal alması sağlanacak.

Hallerdeki üreticilerin ürünlerinin satışında bazı teşvikler getirilmesi ve KDV muafiyeti de gündemde.

Hal Yasası’nın hazırlık çalışmalarının bu kadar uzun sürmesinin sebebi, Tarım, Teknoloji, Ticaret ve Hazine Bakanlıklarının Hal Yasası’nın teknik, ticari, teknolojik ve mali olarak görev ve yetki alanlarına göre çalışmalar yapıyor olmaları.

Hani bu hantal bürokrasiden yeni sistem ile kurtulacaktık?

N’oldu o iş?