İşten çıkarma yasağı uygulaması olmasına rağmen Kod-29 ile işten çıkarılan işçi sayısı giderek artıyor. Kod-29’un ne olduğu hakkında araştırmalar yapılmaya başladı. İşverenler işçilerin işten çıkarılmasını ve işten ayrılmasını Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) çeşitli kodlarla bildiriyor. Peki, Kod-29 Nedir?
Halk arasında Kod-29 adı ile bilinen, “iş sözleşmelerinin işveren tarafından pandemi döneminde feshedilmesi” uygulaması, işten çıkarma yasağının dışında tutuldu.
4857 Sayılı İş Kanunu’nun 25. maddesi 2. fıkrasında düzenlenen "ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller" iş sözleşmeleri fesih yasağının istisnaları arasındadır. Yani ahlak ve iyi niyet kurallarına uyulmaması gibi durumlarda iş veren, iş sözleşmenizi Kovid-19 döneminde feshedebilme hakkına sahiptir.
Kod-29’un kapsamı nedir?
Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller başlığı altında İş kanunu 25/2 maddede düzenlenen sebepler ise; görevin kasten ve sürekli ihmali, mazeretsiz işe gelmemek, cinsel taciz, hakaret, hırsızlık, uyuşturucu madde kullanmak vb. gibi durumları kapsar.
İşten çıkarma yasağının uygulandığı dönemde işverenler işten çıkarmak istedikleri elemanları Sosyal Güvenlik Kurumu’na 29 No’lu kod ile bildiriyordu. İş Kanunu 25/2 maddede düzenlenen işten çıkarma sebeplerinin, SGK'ya tek bir kod ile (aynı kodla) bildirilmesi karışıklıklara yol açtı. Bu durum karşısında her bir işten çıkarma için ayrı ayrı kodlar belirlendi.
Bu gibi işten ayrılış sebeplerinin tamamında, iş akdinizin fesih işlemlerinin Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmesi "29 No'lu kod" ile yapılmaktaydı. Ancak farklı fesih sebeplerinin tamamının aynı kod ile SGK’ya bildirilmesinin önüne geçilerek, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallerin tamamı için ayrı ayrı kodlar belirlendi. Bunun sonucunda farklı fesih sebeplerinin farklı bildirim kodları ile yapılması sağlandı ve hangi işçinin hangi nedenle iş akdinin feshedildiği belirlendi.
İş sözleşmesi sona erdirilen işçi açısından işveren, SGK’ya işçinin hangi nedenle işten çıkarıldığını bildirmek zorundadır. İşveren, işçinin bir ile kırk arasında bulunan kodlardan hangisi ile işten çıkarıldığını da belirtmelidir.
İşçinin tazminat hakkı kazanmasında etkili olan ve işsizlik ödeneği alıp almamasında rol oynayan kodlar, işveren tarafından SGK’ya bildirilen ve işten çıkış bildirgesinde hangi kodun belirtildiğine göre değişiyor.
“Kod-29” işçi açısından en aleyhe olan koddur. İşçi bu kod ile iş akdi feshedildiği takdirde kıdem ve ihbar tazminatı alamaz ve işsizlik ödeneğinden de faydalanamaz. 1 Nisan 2021 tarihli genelge ile Kod-29, SGK tarafından listeden çıkarıldı. SGK, 41 numaralı koddan sonra gelmek üzere 42’den 50’ye kadar 9 yeni kod ekledi. Bu kodlarla yukarıda saymış olduğumuz İş Kanunu 25/2’de yer alan her bir ihlal ayrı bir kod haline geldi. Böylece işçinin hangi gerekçeyle işten çıkarıldığı da belirtilmiş olacak.
Son olarak da Kod-29 ile yaşanan mağduriyetler sonucunda çıkarılan 9 yeni kod ile işverenlerin keyfi olarak işçileri işten çıkarması engellenmek istenmiş ancak, bu durumun işverenlerin işçiyi keyfi olarak işten çıkarmasını engellemeyeceği düşüncesindeyiz.
